Κάθε φορά που μία ομάδα μετακομίζει σε ένα νέο και σύγχρονο γήπεδο, αφήνει πίσω της ένα κομμάτι από την ψυχή της. Γιατί το γήπεδο είναι πολύ παραπάνω από μερικές κερκίδες, λίγο χορτάρι και δύο γκολπόστ. Το egglezoi.gr κάνει ένα αφιέρωμα σε μερικά από τα εμβληματικότερα αγγλικά γήπεδα, τα οποία έχουν «χαθεί», όμως παραμένουν χαραγμένα στις καρδιές των φίλων της κάθε ομάδας.
Τα παλαιότερα γήπεδα της Αγγλία ξεχώριζαν κυρίως για ένα συγκεκριμένο πράγμα. Είχαν τη δική τους, μοναδική κουλτούρα η οποία σιγά σιγά, χρόνο με τον χρόνο, αρχίζει να εξαφανίζεται. Είναι αλήθεια πως τα σύγχρονα στάδια δεν κρατούν το ίδιο πνεύμα, με τις εξαιρέσεις πάντα να υπάρχουν, όμως να είναι μετρημένες στα δάχτυλα του ενός χεριού. Η μετακόμιση από έναν χώρο, αφήνει πίσω αναμνήσεις και στιγμές. Αφήνει πίσω μια ολόκληρη γειτονιά, τους δρόμους και τις pubs που γέμιζαν από οπαδούς της εκάστοτε ομάδας. Σήμερα στους περισσότερους από αυτούς τους χώρους στεγάζονται οι ζωές αρκετών οικογενειών, όμως όλη η αύρα αυτών των γηπέδων θα υπάρχει πάντα, σα να μην την διέγραψαν ποτέ όταν μπήκαν οι μπουλντόζες για να κατεδαφίσουν. Ένα αφιέρωμα και μια αναδρομή στα γήπεδα-Τοτέμ του αγγλικού ποδοσφαίρου, που δυστυχώς δεν υπάρχουν πια!
1. Victoria Ground (Stoke)
Άνοιξε: 1878
Έκλεισε: 1997
Κατεδαφίστηκε: 1997
Ρεκόρ προσέλευσης: 51,380 (1937)
Άνοιξε το 1878 και ήταν το παλαιότερο γήπεδο που λειτουργούσε στην Αγγλία μέχρι την κατεδάφισή του το 1997. Το παλιό σπίτι της Stoke τα πρώτα χρόνια διέθετε στίβο, με αποτέλεσμα να έχει οβάλ σχήμα, ενώ όταν ο σύλλογος επέστρεψε στην Football League το 1919, προχώρησε σε ολικό «λίφτινγκ» του σταδίου. Κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, το γήπεδο είχε αναλάβει έναν διαφορετικό ρόλο, καθώς η κερκίδα «Butler Street» χρησιμοποιήθηκε ως χώρος αποθήκευσης του στρατού!
Το 1963 εγκαινιάζεται η νέα κερκίδα «Boothen End», και σε συνδυασμό με τα εκατοστά γενέθλια του συλλόγου, διοργανώθηκε φιλικό με αντίπαλο την Real Madrid. Την δεκαετία του ’80 η ανοιχτή κερκίδα «Stoke End» ανακατασκευάστηκε, όμως όταν το διοικητικό συμβούλιο συνέταξε μελέτες με σκοπό να εγκαινιάσει μια νέα κερκίδα 9,000 θέσεων καθημένων, αποφασίστηκε η κατασκευή μίας νέας σύγχρονης έδρας, με την πλήρη ανακαίνιση του «The Vic» να κρίνεται ακριβή. Το Victoria Ground έκλεισε και κατεδαφίστηκε το 1997, ωστόσο, μέχρι σήμερα ο χώρος παραμένει αναξιοποίητος.
2. Highfield Road (Coventry)
Άνοιξε: 1899
Έκλεισε: 2005
Κατεδαφίστηκε: 2006
Ρεκόρ προσέλευσης: 51,455 (1967)
Η μετεγκατάσταση της Coventry στο Ricoh Arena ήταν σε αρκετά μεγάλο βαθμό καταστροφική, με τον σύλλογο να αναγκάζεται μέχρι και να παίξει προσωρινά τα εντός έδρας παιχνίδια στην έδρα της Northampton για τη σεζόν 2013/14, ύστερα από διαφωνία για το ενοίκιο του γηπέδου το οποίο μάλιστα βρίσκεται εκτός πόλεως! Οι φίλοι των «Sky Blues» δύσκολα θα μπορούσαν να φανταστούν μια τέτοια εφιαλτική κατάσταση όταν έφυγαν από το Highfield Road το 2005.
Ήταν η βάση της Coventry για 106 χρόνια με τον πραγματικό «αρχιτέκτονα» του γηπέδου να είναι ο Jimmy Hill, προπονητής και μετέπειτα πρόεδρος της ομάδας, αφού χάρις αυτόν εγκαινιάστηκαν δύο νέες κερκίδες του σταδίου το 1964. Όταν κάηκε η «Main Stand» το 1968 και αποκαταστάθηκε εντός ολίγων μηνών, το Highfield Road ήταν το πιο σύγχρονο στάδιο της χώρας. Το 1981, όταν ο Hill ήταν πρόεδρος πλέον, έγινε το πρώτο γήπεδο που μετέτρεψε τις εξέδρες ορθίων σε θέσεις καθημένων, κάτι που μείωσε την χωρητικότητα κατά 14,000, όμως λόγω βανδαλισμών στα ολοκαίνουργια καθίσματα από οπαδούς της Leeds, το «πείραμα» τερματίστηκε. Το γήπεδο κατεδαφίστηκε το 2006 και αντικαταστάθηκε από νέες κατοικίες
3. Roker Park (Sunderland)
Άνοιξε: 1898
Έκλεισε: 1997
Κατεδαφίστηκε: 1997
Ρεκόρ προσέλευσης: 75,118 (1933)
Το Roker Park ήταν ένα από τα γήπεδα του αγγλικού Βορρά (το άλλο ήταν το Ayresome Park της Middlesbrough) που φιλοξένησαν αγώνες του Παγκοσμίου Κυπέλλου του 1966 (το St James’ Park κρίθηκε πως δεν ήταν επαρκές) και υπήρξε μια εποχή που κανείς δεν μπορούσε να φανταστεί πως η έδρα της Sunderland θα «χανόταν» κάποια στιγμή. Συχνά ψυχρό, λόγω των ανέμων της Βόρειας Θάλασσας, το Roker Park μπορεί να υστερούσε σε ομορφιά, όμως η αύρα του και η ατμόσφαιρα που δημιουργούσαν οι φίλοι της ομάδας, το κατέστησαν σε μία από τις δυσκολότερες έδρες του πρωταθλήματος. Είναι χαρακτηριστικό πως δεν έλειψε σε κανέναν αντίπαλο οπαδό, όταν οι «Black Cats» μετακόμισαν στο Stadium of Light το 1997.
Αν και κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του ’70 έγιναν κάποιες βελτιώσεις, η «υγεία» του σταδίου είχε επιβαρυνθεί σημαντικά, ενώ παράλληλα δεν υπήρχε η δυνατότητα επέκτασης λόγω των γύρω κατοικιών. Η «Έκθεση Taylor» έκρινε το Roker Park περιττό, ακατάλληλο για την νέα εποχή των πιο σύγχρονων γηπέδων με αποκλειστικά θέσεις καθήμενων, κλείνοντας τις πύλες του για τελευταία φορά το 1997, στο εκατοστό έτος της ζωής του (!), ως ένα από τα ιστορικότερα γήπεδα του αγγλικού Βορρά. Στην περιοχή πλέον έχουν χτιστεί νέες κατοικίες.
4. Ayresome Park (Middlesbrough)
Άνοιξε: 1903
Έκλεισε: 1995
Κατεδαφίστηκε: 1997
Ρεκόρ προσέλευσης: 53,802 (1949)
Το Ayresome Park ήταν ένα ζωντανό σύμβολο της πόλης του Μίντλεσμπρο. Ο διακεκριμένος αρχιτέκτονας, Archibald Leitch, προσλήφθηκε για να σχεδιάσει την «North Stand», ενώ η «South Stand» μεταφέρθηκε από το προηγούμενο γήπεδο, το Paradise Ground, το οποίο βρισκόταν ακριβώς δίπλα στο Ayresome Park. Άνοιξε τις πύλες του το 1903 με ένα φιλικό απέναντι στην Celtic, ενώ φιλοξένησε και τρία παιχνίδια του Παγκοσμίου Κυπέλλου του 1966, με πιο γνωστό, τον σοκαριστικό αποκλεισμό της Ιταλίας με 1-0 από την Βόρειο Κορέα!
Η Middlesbrough είχε αναγκαστεί να παίξει το πρώτο παιχνίδι της σεζόν 1986/87 στην έδρα της Hartlepool, καθώς κλητήρες είχαν σφραγίσει το γήπεδο λόγω των οικονομικών προβλημάτων του συλλόγου. Την δεκαετία του ’90, η «Boro» ήταν η πρώτη αγγλική ομάδα που ξεκίνησε εργασίες για νέο γήπεδο, καθώς η χωρητικότητα του Ayresome Park είχε μειωθεί σημαντικά λόγω της «Έκθεσης Taylor», με τις γύρω κατοικίες να απαγορεύουν μία πιθανή επέκταση. Το 1995 η Middlesbrough έδωσε τον τελευταίο της αγώνα στο Ayresome Park, όπου με μία σημαδιακή νίκη πανηγύρισε την επιστροφή της στην Premier League. Το στάδιο χρησιμοποιήθηκε για ένα ακόμα χρόνο ως προπονητικό κέντρο, ενώ πλέον στη θέση του έχει χτιστεί συγκρότημα κατοικιών.
5. The Baseball Ground (Derby County)
Άνοιξε: 1890
Έκλεισε: 1997
Κατεδαφίστηκε: 2003
Ρεκόρ προσέλευσης: 41,826 (1969)
Ο Brian Clough μιλούσε συχνά για την σωστή κατοχή και διαχείριση της μπάλας, όμως αυτό ήταν ευκολότερο να ειπωθεί παρά να γίνει λόγω του, μονίμως, γεμάτου λάσπη αγωνιστικού χώρου του Baseball Ground. Όπως φαίνεται και από την ονομασία, πράγματι, τα πρώτα χρόνια φιλοξενούσε αγώνες μπέιζμπολ, ώσπου η ομάδα της Derby αποφάσισε το 1895 να μετακομίσει εκεί, αφήνοντας το γήπεδο κρίκετ στο οποίο αγωνιζόταν. Το Baseball Ground σίγουρα βελτιώθηκε σημαντικά κατά τα χρόνια παραμονής του Clough εκεί. Το 1969 σημείωσε ρεκόρ προσέλευσης με 41,826 θεατές, ενώ η ολοκαίνουργια κερκίδα «Ley», το κατέταξε σε ένα από τα λίγα αγγλικά γήπεδα που διέθετε εξέδρες ορθίων και θέσεις καθήμενων σε κάθε πλευρά του γηπέδου.
Η Derby είχε αναμφισβήτητα έναν από τους χειρότερους αγωνιστικούς χώρους σε ολόκληρη την Αγγλία, όταν την ίδια ώρα διέθετε την καλύτερη ομάδα του πρωταθλήματος, αυτό όμως που έκανε ξεχωριστό το Baseball Ground ήταν η εγγύτητα των θεατών με τη δράση του αγώνα, αλλά και o ιδιαίτερος τρόπος κατασκευής των ανώτερων επιπέδων των κερκίδων, γεγονός που έκανε ακόμα πιο θερμή την ατμόσφαιρα του γηπέδου. Η Derby αποχαιρέτησε το ιστορικό στάδιο το 1997, με το γήπεδο να χρησιμοποιείται από την δεύτερη ομάδα μέχρι την πώληση του σε εργολάβους ακινήτων. Τελικά κατεδαφίστηκε το 2003 και αντικαταστάθηκε από κατοικίες.
6. Filbert Street (Leicester)
Άνοιξε: 1891
Έκλεισε: 2002
Κατεδαφίστηκε: 2003
Ρεκόρ προσέλευσης: 47,298 (1928)
Η Leicester Fosse, όπως ήταν γνωστή τότε, μετακόμισε στο Filbert Street λίγο μετά τον εορτασμό των έβδομων γενεθλίων της το 1891. Δύο χρόνια μετά την αλλαγή της ονομασίας του συλλόγου σε Leicester City το 1919, κατασκευάστηκε η ολοκαίνουργια «Main Stand», προτού αυξηθεί η χωρητικότητα του γηπέδου σε 42,000 θεατές, έπειτα από ανακατασκευή η οποία κρίθηκε απαραίτητη λόγω των ζημιών που προκλήθηκαν από βόμβες, κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.
Η μετάβαση σε γήπεδο αποκλειστικά με θέσεις καθήμενων ολοκληρώθηκε το 1994, διατηρώντας παράλληλα την ιδιαίτερη γοητεία που το χαρακτήριζε, με το Filbert Street πλέον να φιλοξενεί 21,500 θεατές και την νέα κεντρική εξέδρα, την λεγόμενη «Carling Stand» να κοστίζει στο σύλλογο πέντε εκατομμύρια αγγλικές λίρες! Ωστόσο, η περαιτέρω ανακατασκευή του γηπέδου αποδείχθηκε εξαιρετικά δύσκολη, αναγκάζοντας τις «Foxes» να χτίσουν ένα νέο στάδιο, μετακομίζοντας στο μοντέρνο Walkers Stadium -που σήμερα πια γνωρίζουμε ως King Power Stadium- το 2002.
7. The Dell (Southampton)
Άνοιξε: 1898
Έκλεισε: 2001
Κατεδαφίστηκε: 2001
Ρεκόρ προσέλευσης: 31,044 (1969)
Όταν το ενοίκιο στο County Ground, γήπεδο της Hampshire County της τοπικής ομάδας κρίκετ, κρίθηκε αρκετά υψηλό προς τα τέλη του 19ου αιώνα, η Southampton αποφάσισε να χτίσει το δικό της «σπίτι». Οι «Saints» κέρδισαν με 4-1 την Brighton στο πρώτο παιχνίδι της ομάδας στο νεόκτιστο The Dell το 1898, ενώ τρία χρόνια αργότερα, η Εθνική ομάδα της Αγγλίας θριάμβευσε απέναντι σε αυτή της Ιρλανδίας, στο πρώτο διεθνές παιχνίδι που δόθηκε στο ολοκαίνουργιο γήπεδο της νότιας ακτής.
Το The Dell έγινε το πρώτο αγγλικό στάδιο που εγκατέστησε σταθερούς προβολείς το 1950, ενώ το ρεκόρ προσέλευσης φιλάθλων καταγράφηκε το 1969, όταν 31,044 θεατές παρακολούθησαν την ήττα με 3-0 από την Manchester United. Ένα από τα πιο εμβληματικά μέρη του γηπέδου ήταν η ασύμμετρη κερκίδα «Milton Road» και τα περίφημα «chocolate boxes» (τρία πλαίσια από σκυρόδεμα στηριζόμενα σε ορθοστάτες), τα οποία αφαιρέθηκαν το 1981. Το 1999 ξεκίνησαν οι εργασίες για το St Mary’s Stadium, ενώ δύο χρόνια αργότερα η Southampton θα έδινε την τελευταία της «παράσταση» στο The Dell, με το τελευταίο γκολ να το πετυχαίνει φυσικά ο Matt Le Tissier!
8. Maine Road (Manchester City)
Άνοιξε: 1923
Έκλεισε: 2003
Κατεδαφίστηκε: 2004
Ρεκόρ προσέλευσης: 84,569 (1934)
Εάν η εξαγορά από τον Σεΐχη Mansour το 2008 μεταμόρφωσε την Manchester City σαν σύλλογο, η μετάβαση στο City of Manchester πέντε χρόνια νωρίτερα είχε θέσει τις βάσεις για ένα πολύ φιλόδοξο μέλλον. Το Maine Road ήταν η έδρα των «Citizens» από το 1923, με την αρχική απόφαση για μετεγκατάσταση από τα νότια στα ανατολικά της πόλης, να θεωρείται αμφιλεγόμενη στα μάτια της πλειοψηφίας των φίλων της ομάδας.
Γνωστό και ως «Wembley of the North» λόγω της συχνής διεξαγωγής αγώνων κυπέλλου, αλλά και αναμετρήσεων της Εθνικής Αγγλίας, το Maine Road χρησιμοποιήθηκε ακόμα και από την συμπολίτισσα Manchester United, ύστερα από την καταστροφή του Old Trafford κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Μέχρι την κατεδάφισή του το 2004, το γήπεδο περιελάμβανε τέσσερις εξέδρες διαφορετικού ύψους και αρχιτεκτονικού στυλ, κυρίως λόγω της «Έκθεσης Taylor» η οποία υποχρέωσε τον εκσυγχρονισμό του σταδίου στις αρχές της δεκαετίας του ’90.
9. Upton Park (West Ham)
Άνοιξε: 1904
Έκλεισε: 2016
Κατεδαφίστηκε: 2016
Ρεκόρ προσέλευσης: 42,322 (1970)
Η μετεγκατάσταση της West Ham στο London Stadium δεν έγινε όσο ομαλά θα ήθελαν οι ιδιοκτήτες του συλλόγου. Μέρος αυτού οφείλεται στην… «ξεκάρφωτη» τοποθεσία και στο σχεδιασμό ενός γηπέδου, που χτίστηκε αρχικά για τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2012, όμως το μεγαλύτερο μέρος της δυσαρέσκειας του κόσμου οφείλεται σε αυτό που η ομάδα άφησε πίσω. Μια έδρα που έβλεπε την West Ham για περίπου 102 χρόνια. Η φυγή συνεπώς δεν ήταν κάτι απλό!
Το Upton Park ή αλλιώς Boleyn Ground ήταν ένα από τα πιο διάσημα γήπεδα της Αγγλίας πριν την κατεδάφισή του το 2016. Ήταν η έδρα των «Hammers» από το 1904, με μια ενδιάμεση τετράμηνη διακοπή, καθώς αναγκάστηκαν να μετακομίσουν προσωρινά, όταν μια βόμβα V-1 έπεσε στο γήπεδο κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Η σημαντικότερη ανακατασκευή έγινε στα μέσα της δεκαετίας του ’90, με τα εγκαίνια της περίφημης κερκίδας «Bobby Moore», ενώ το 2001 το Upton Park πήρε την τελική του μορφή, με την κατασκευή της νέας «Δυτικής Κερκίδας» και την χωρητικότητα του σταδίου να φτάνει τελικά τις 35,000.
10. Highbury (Arsenal)
Άνοιξε: 1913
Έκλεισε: 2006
Κατεδαφίστηκε: 2006
Ρεκόρ προσέλευσης: 73,295 (1935)
Η μετακίνηση της Arsenal στο Emirates Stadium ήταν αναμφίβολα μία τεράστια επιτυχία του συλλόγου όσον αφορά τα έσοδα και το προφίλ του, όμως οι φίλοι των Λονδρέζων δεν θα ξεχάσουν ποτέ το «πνευματικό σπίτι» της ομάδας. Το Highbury ήταν ένα από τα πιο διάσημα και ομορφότερα γήπεδα της Αγγλίας, με τους «Gunners» να μετακομίζουν από το Νότιο στο Βόρειο Λονδίνο όταν άνοιξε τις πύλες του το 1913.
Σχεδιασμένο από τον διακεκριμένο αρχιτέκτονα, Archibald Leitch, σε αντίθεση με τα αριστουργήματά του -το «Ibrox» και το «Villa Park»- η επιρροή του δεν κράτησε για πολύ στο «Arsenal Stadium». Επανασχεδιάστηκε τη δεκαετία του ’30 σε αρχιτεκτονική «Art Deco» από τους Claude Ferrier και William Binnie, με τις «West Stand» και «East Stand» να κοστίζουν 45,000 και 130,000 λίρες αντίστοιχα και να μετατρέπονται σε κλασικά σχέδια όπου διατηρούνται μέχρι σήμερα στο συγκρότημα κατοικιών της «Highbury Square». Από τις μαρμάρινες αίθουσες, την ενδοδαπέδια θέρμανση των αποδυτηρίων και την επιβλητική κερκίδα «North Bank», όλα κατασκευάστηκαν σύμφωνα με τα υψηλότερα πρότυπα και δίχως κάποιο περιορισμό στο κόστος.
Το Highbury είχε χωρητικότητα 60,000 θεατών ως τις αρχές της δεκαετίας του ’90, ενώ το 1993 η χωρητικότητα του μειώθηκε στις 38,419 θέσεις, για λόγους ασφαλείας. Η Arsenal έδωσε 2010 παιχνίδια για όλους τους θεσμούς στο Highbury, με την τελευταία ποδοσφαιρική παράσταση να δίνεται στις 7 Μαΐου του 2006, επικρατώντας με 4-2 της Wigan, με τον «σεληνιασμένο» Thierry Henry να πετυχαίνει χατ-τρικ και να σφραγίζει το εισιτήριο για το Champions League της επόμενης σεζόν.
Συντάκτης: Σεραφείμ Χατζηχαραλάμπους
