Μπορεί να αποτελεί παρελθόν για πάνω από 20 χρόνια, όμως η αυθεντική κατασκευή του Γουέμπλεϊ καθόρισε το ποδόσφαιρο στο Νησί.
Με την αυστηρά κυριολεκτική του ερμηνεία, ναός θεωρείται ο τόπος λατρείας οποιασδήποτε θρησκείας. Επεκτείνοντας τα όρια της φαντασίας, ναός μπορεί να χαρακτηριστεί οποιοδήποτε μέρος εκφράζει κάτι πολύ σημαντικό για τον εκάστοτε άνθρωπο. Είτε είναι το μπαρ της γειτονιάς, είτε ακόμα και το καζίνο που συχνάζει. Μερικές φορές, ένας ναός μπορεί να αποτελείται από μία μεγάλη ορθογώνια έκταση γρασιδιού με χιλιάδες (ή και όχι) πλαστικά καθισματάκια γύρω-γύρω. Το γήπεδο. Το γήπεδο του ποδοσφαίρου.
Μία θρησκεία αν μη τι άλλο, με αμέτρητους πιστούς ανά τον κόσμο που κάθε σαββατοκύριακο παρίστανται ευλαβικά (ή όχι και τόσο) στον ναό τους. Με κυριότερο παράγοντα την γεωγραφία, ο καθένας θα ονομάσει ναό κι ένα διαφορετικό γήπεδο. Υπάρχει άραγε κάποιο, που να ενώνει τους πάντες, έστω σε μία χώρα; Για την μητέρα του ποδοσφαίρου, αυτό δεν θα μπορούσε να ήταν άλλο από το αυθεντικό στάδιο στο Γουέμπλεϊ Παρκ του Λονδίνου. Αρχικά γνωστό ως Εμπάιρ Στέιντιουμ, ανεγέρθη τον Απρίλιο του 1923 από τον Βασιλιά Γεώργιο Ε’ για την έκθεση της Βρετανικής Αυτοκρατορίας, που προετοιμαζόταν για το επόμενο έτος.
Οι πυρετώδεις προετοιμασίες του επέτρεψαν να ανοίξει μετά από μόλις 300 μέρες κατασκευής με κόστος 750.000 λίρες (περί τα 45 εκατομμύρια σε σημερινή αξία). Ο χώρος χρησιμοποιούνταν για ποδοσφαιρικούς αγώνες από την εποχή των 1880s και μάλλον αυτό τον έσωσε. Γιατί; Το αρχικό πλάνο προέβλεπε την κατεδάφιση του σταδίου μετά την έκθεση, όμως χάρη στον Σερ Τζέιμς Στίβενσον, τον πρόεδρο της οργανωτικής επιτροπής για την έκθεση, έμεινε στη θέση του και συνεχίστηκε να χρησιμοποιείται.
Μαζί με το γήπεδο, διασώθηκαν κι οι χαρακτηριστικοί του δίδυμοι πύργοι. Επίσης κατασκευασμένοι αρχικά για την έκθεση, τα ύψους 38 μέτρων κτίσματα συνέχισαν να στέκουν ως μέρος του παλαιού σταδίου και έφτασαν να αποτελούν ένα αναπόσπαστο κομμάτι της εμφάνισής του, γεμίζοντας το μάτι για τους επισκέπτες που κατέφθαναν στο γήπεδο με το μετρό από αυτή την κατεύθυνση.
Ο παρθενικός αγώνας (πείτε το εγκαίνια) του γηπέδου έμελλε να πραγματοποιηθεί μόλις τέσσερις μέρες μετά την ολοκλήρωσή του. Στις 28 Απριλίου 1923 η Μπόλτον αντιμετώπισε τη Γουέστ Χαμ στον πρώτο από τους πολλούς τελικούς που θα λάμβαναν χώρα στο συγκεκριμένο γρασίδι και ο ενθουσιασμός για το νέο γήπεδο και την «παγκοσμίως καλύτερη αθλητική αρένα» ήταν πολλαπλάσιος από όσο είχε προβλέψει η Ποδοσφαιρική Ομοσπονδία. Εισιτήριο για τον αγώνα δεν υπήρχε και η χωρητικότητα των 125.000 θεατών δεν ήταν αρκετή για να καλύψει τις λαοθάλασσες κόσμου που έφτασαν στο γήπεδο εκείνη τη μέρα!
Έφιπποι αστυνομικοί χρειάστηκε να βοηθήσουν ώστε οι -κατά προσέγγιση- 300.000 θεατές να φύγουν από τον αγωνιστικό χώρο και να μπορέσει να ξεκινήσει ο αγώνας. Μετά από 45′ είχαμε έναρξη και στο τέλος η Μπόλτον με μία νίκη με 2-0 έγραψε ιστορία με τον πρώτο τίτλο του Γουέμπλεϊ, και ανεπίσημα την μεγαλύτερη προσέλευση σε αθλητικό γεγονός, παγκοσμίως. Είναι επίσης γνωστός ως ο «τελικός του Άσπρου Αλόγου», χάρη στην καθοριστική τετράποδη βοήθεια της αστυνομίας. Προς τιμήν τους, στο νέο Γουέμπλεϊ χτίστηκε «η γέφυρα του Άσπρου Αλόγου».
Ο χώρος συνέχισε να χρησιμοποιείται για όλους τους επόμενους τελικούς κυπέλλου για πολλές δεκαετίες. Έμεινε ενεργό για φιλικά στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο (Αγγλία – Σκωτία) και φιλοξένησε τους πρώτους μεταπολεμικούς Ολυμπιακούς, το 1948. Ήταν αναμφισβήτητα ο σπουδαιότερος ποδοσφαιρικός «ναός» όχι μόνο στην Αγγλία, αλλά σε ολόκληρο το Νησί.
Ένας ακόμα τελικός κυπέλλου, ιστορικότερος από τους άλλους, ήταν αυτός του 1953. Ο «τελικός του Μάθιους» είδε την Μπλάκπουλ να κερδίζει με 4-3 την νικήτρια του τροπαίου στο ίδιο μέρος πριν 30 χρόνια, Μπόλτον, σε ένα επεισοδιακό αγώνα-δικαίωση για έναν από τους σπουδαιότερους ποδοσφαιριστές της χώρας. Ο Άγγλος θρύλος, Στάνλεϊ Μάθιους, με το, όπως μπορεί να χαρακτηριστεί για τα δεδομένα της εποχής, στάτους του σταρ, κατέβαλε την τρίτη του προσπάθεια για ένα μετάλλιο της παλαιότερης διοργάνωσης ποδοσφαίρου.
Μετρούσε δύο αποτυχημένες προσπάθειες στους τελικούς του 1948 (ενάντια στη Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ) και 1951 (ενάντια στη Νιούκαστλ). Με το μοναδικό χατ-τρικ σε τελικό κυπέλλου του παλιού γηπέδου, από τον Σταν Μόρτενσεν, το 2-3 στο 88′ μετατράπηκε σε 4-3 στο τελικό σφύριγμα κι ο μετέπειτα πρώτος «Ιππότης» του ποδοσφαίρου, ήταν επιτέλους κυπελλούχος.
Δέκα χρόνια μετά, το 1963, τελείωσαν βελτιωτικές εργασίες στο γήπεδο. Τα 3/4 των θέσεων απέκτησαν στέγη, τοποθετήθηκαν ειδικοί χώροι για τους δημοσιογράφους και ειδικός χώρος βιντεοσκόπησης για τηλεοπτική μετάδοση, με την τηλεόραση να έχει τότε τεράστια σημασία στην ψυχαγωγία των Άγγλων και να βρίσκεται στα πάνω της!
Μία ακόμη διοργάνωση που είχε την τιμητική της βορειοδυτικά του Λονδρέζικου κέντρου, ήταν το Τσάμπιονς Λιγκ (ή Κύπελλο Πρωταθλητριών). Φιλοξένησε τον τελικό συνολικά πέντε φορές, από το 1963 και την πρώτη κατάκτηση της Μίλαν επί της Μπενφίκα με 2-1, μέχρι και τον τελευταίο τελικό πριν τη μετονομασία της διοργάνωσης το 1992, μεταξύ της Μπαρτσελόνα και της Σαμπντόρια. Φυσικά, ένας από αυτούς είχε και την μοναδική ελληνική παρουσία σε τελικό της διοργάνωσης. Ο τελικός του 1971, μεταξύ της σπουδαίας ομάδας του Άγιαξ των 70s και τον Παναθηναϊκό, είχε λάβει χώρα σε αυτό το γήπεδο.
Η φορά που πραγματικά το ποδόσφαιρο ήρθε… σπίτι του, ήταν επίσης στο Γουέμπλεϊ. Η μοναδική κατάκτηση Παγκοσμίου Κυπέλλου από την Αγγλία, το μακρινό πια 1966, την είχε βρει και διοργανώτρια χώρα και φυσικά ο τελικός δεν θα μπορούσε να γίνει πουθενά αλλού. Έμεινε στην ιστορία με τη νίκη των «γηπεδούχων» στην παράταση με «θύμα» την Δυτική Γερμανία, με σκορ 4-2, αλλά ο Μπόμπι Μουρ και η παρέα του, μέχρι και σήμερα αμφισβητούνται για το κατόρθωμά τους, για το διαβόητο «Γκολ του Γουέμπλεϊ».
Σχεδόν 97.000 παρευρισκόμενοι και 32,3 εκατομμύρια τηλεθεατές μόνο στην Αγγλία είδαν τον Τζέοφ Χερστ με ένα γυριστό σουτ λίγο έξω απ’ τη μικρή περιοχή των Δυτικογερμανών να σημαδεύει με την μπάλα το οριζόντιο δοκάρι κι αυτή να αναπηδάει στο έδαφος. Οι διαιτητές θεώρησαν πως η μπάλα πέρασε ολόκληρη τη γραμμή. Οι Άγγλοι πανηγύριζαν, οι Γερμανοί διαμαρτύρονταν. Ποτέ δεν πάρθηκε ένα καθολικό συμπέρασμα που να πείσει τους πάντες. Σύγχρονες μελέτες έχουν δείξει ότι οι διαμαρτυρίες των Γερμανών ήταν δικαιολογημένες και ένα μεγάλο «αν» έχει στοιχειώσει τον μοναδικό παγκόσμιο τίτλο της Αγγλίας και το εθνικό της γήπεδο!
Πλησιάζοντας προς το τέλος της ζωής του, όταν ήρθε το καλοκαίρι του 1996 είχαν ήδη αρχίσει να κυκλοφορούν φήμες για την αντικατάστασή του. Αποτέλεσε την έδρα όλων των αγώνων της Αγγλίας και του τελικού στο περίφημο Euro εκείνης της χρονιάς, που παρά τις υψηλές προσδοκίες και τις ελπίδες που έδινε η ομάδα στο χορτάρι, αποκλείστηκε στα ημιτελικά από την (κατόπιν κυπελλούχο) Γερμανία με 6-5 στα πέναλτι, παίρνοντας ίσως μία μικρή εκδίκηση με καθυστέρηση 30 ετών.
Παρ’ όλα αυτά το γήπεδο πρόλαβε να χαρίσει χαρές και εκείνο το καλοκαίρι, αφού είχαν προηγηθεί ένας κλασικός βρετανικός αγώνας με νίκη της Αγγλίας επί της αιώνιας αντίζηλου Σκωτίας, μία τεσσάρα απέναντι στην Ολλανδία των Φαν ντερ Σαρ, Μπλιντ, Ζέεντορφ και Μπέργκαμπ και (το πιο απίστευτο απ’ όλα) μία πρόκριση επί της Ισπανίας στα πέναλτι.
Το «στρογγυλό» 2000 σηματοδότησε το τέλος του ιστορικού «σπιτιού» της Αγγλίας. Η Τσέλσι κατέκτησε το τελευταίο κύπελλο και η Ίπσουιτς πήρε τελευταία την άνοδο στην Πρέμιερ Λιγκ απ’ τον τελικό των πλέι-οφ της Τσάμπιονσιπ. Τα «Τρία Λιοντάρια» το αποχαιρέτησαν με πικρή γεύση – στις 7 Οκτωβρίου έχασαν με 0-1 από τον κακό τους δαίμονα, τη Γερμανία, σηματοδοτώντας το τέλος μιας τεράστιας εποχής για τον αθλητισμό του έθνους.
Στα 77 χρόνια λειτουργίας του, είχε τον χρόνο να αγαπηθεί, να στεγάσει τους πανηγυρισμούς και τις απογοητεύσεις αμέτρητων ομάδων της χώρας. Ήταν το σπίτι των ονείρων της εθνικής ομάδας (και της επιτυχίας του 1966), χρησιμοποιήθηκε και για άλλα σπορ και φιλοξένησε καλλιτέχνες-θρύλους όπως ο Μάικλ Τζάκσον, οι Pink Floyd και οι Guns N’ Roses.
Ο Πελέ είχε πει κάποτε: «Το Γουέμπλεϊ είναι ο καθεδρικός του ποδοσφαίρου. Είναι η πρωτεύουσα και η καρδιά του ποδοσφαίρου». Αναμφισβήτητα, όταν ο Βασιλιάς Γεώργιος Ε’ αποφάσισε την κατασκευή του δεν φανταζόταν τις διαστάσεις, που έμελλε να πάρει το εγχείρημά του. Το Γουέμπλεϊ είναι ίσως απ’ τα καλύτερα παραδείγματα που δείχνουν την σχέση αγάπης των Άγγλων με το άθλημα που «χάρισαν» στον κόσμο, πάνω από 150 χρόνια πριν!
Το 2002 ξεκίνησε η κατεδάφιση του γηπέδου και ένα χρόνο μετά αποτελούσε πια παρελθόν. Η κατασκευή του νέου, σύγχρονου σταδίου μετά κι από κάθε αναβολή ολοκληρώθηκε και παραδόθηκε για χρήση το 2007. Λίγα θυμίζουν πλέον την κατασκευή που προηγούνταν στον ίδιο χώρο, κανείς όμως δεν μπορεί να αρνηθεί το κύρος που προσδίδει στα «Τρία Λιοντάρια», αποτελώντας μία φιλόξενη φωλιά για τα όνειρα των μελλοντικών επιτυχιών του.
