Όσο κι αν το ποδόσφαιρο φαντάζει η ιδανική επαγγελματική καριέρα, οι απαιτήσεις και ο ανταγωνισμός του πλήττουν την ψυχική υγεία των παικτών.
Η ψυχική υγεία αποτελεί ένα ακανθώδες ζήτημα, που συγκεντρώνει ολοένα περισσότερη προσοχή στις σημερινές κοινωνίες, με διάφορους φορείς να προάγουν την αύξηση της ευαισθητοποίησης και της ενημερότητας σχετικά με αυτή. Όπως είναι φυσικό, ο επαγγελματικός αθλητισμός δεν θα μπορούσε να αποτελεί εξαίρεση, με τις συνθήκες υψηλής πίεσης και αχαλίνωτου ανταγωνισμού να θέτουν στο προσκήνιο και να καθιστούν απαραίτητες, ιδιότητες όπως το ψυχικό σθένος και η ανθεκτικότητα, από μέρους των αθλητών.
Μπορεί η ζωή του επαγγελματία αθλητή να θεωρείται αξιοζήλευτη, καθώς είναι όνειρο των περισσότερων παιδιών όταν μεγαλώσουν να ακολουθήσουν αυτήν τη σταδιοδρομία. Κι ίσως όχι άδικα. Οι μισθοί κυμαίνονται από παχυλοί έως αστρονομικοί και, σε ορισμένες περιπτώσεις, εξωφρενικοί, το γόητρο και το πρεστίζ είναι μεγάλα, κι όλα αυτά σε συνδυασμό με το να κάνεις κάτι που αγαπάς.
Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια έχει αρχίσει να βγαίνει στην επιφάνεια και μία άλλη πραγματικότητα, αυτή του ψυχικού τιμήματος, το οποίο απαιτείται να καταβάλλουν οι αθλητές, προκειμένου να ανταπεξέλθουν στις συνθήκες πίεσης του πρωταθλητισμού, να αντιμετωπίσουν τις συχνά παρατεταμένες περιόδους τραυματισμών, οι οποίοι άλλωστε αφήνουν ανεξίτηλα σημάδια στο σώμα τους, καθώς και να διαχειριστούν τη βίαιη ρήξη που επέρχεται στη ζωή τους όταν, νέοι ακόμα, καλούνται να εγκαταλείψουν τον χώρο, να επαναπροσδιορίσουν τον τρόπο ζωής τους, καταφεύγοντας πιθανώς σε κάποιο άλλο επάγγελμα, αλλά και να αποχαιρετήσουν τη δόξα και τη φήμη που, τουλάχιστον για τους περισσότερους, είναι εφήμερες.
Αυτές, όμως, αποτελούν λίγες μόνον από τις προκλήσεις στην ψυχική υγεία των αθλητών. Μία άλλη πηγή προβλημάτων αποτελεί, για παράδειγμα, ο οπαδικός ρατσισμός, όπως εκφράζεται μέσα από αδικαιολόγητες ad hominem επιθέσεις, συνήθως προερχόμενες από οπαδούς αντίπαλων ομάδων, οι οποίες, αν και βρίσκονται τα τελευταία χρόνια σε ύφεση, δεν έχουν σε καμία περίπτωση εξαλειφθεί. Επίσης, στις μέρες μας, ο λόγος μίσους με τη γενικότερη έννοια βρίσκει πρόσφορο έδαφος και εκδηλώνεται συχνότατα στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, κάτι που οδηγεί αρκετούς αθλητές να απενεργοποιήσουν προσωρινά ή και να διαγράψουν οριστικά τους λογαριασμούς τους, ώστε να αποφύγουν την έκθεση σε αυτή τη μορφή βίας.
Σ’ αυτό το πλαίσιο, πληθαίνουν οι κινήσεις για τη δημιουργία δομών και την παροχή ικανοποιητικής ψυχικής φροντίδας στους επαγγελματίες αθλητές. Στην Πρέμιερ Λιγκ, η Λίβερπουλ έγινε μόλις πέρυσι (!) η πρώτη ομάδα που προσέλαβε επαγγελματία ψυχικής υγείας για την περίθαλψη των παικτών της. Έναν χρόνο πριν τους «Κόκκινους», η Τότεναμ προέβη σε ανάλογη κίνηση, η οποία όμως αφορούσε τους παίκτες των ακαδημιών της, και όχι την πρώτη ομάδα. Από τη μεριά του, ο Σύνδεσμος Επαγγελματιών Ποδοσφαιριστών της Αγγλίας έχει εγκαθιδρύσει τμήμα αρμόδιο για την ευημερία των παικτών, τονίζοντας στον ιστότοπό του ότι, δυστυχώς, το στίγμα γύρω από την ψυχική υγεία δεν έχει ακόμη αρθεί, με αποτέλεσμα άνθρωποι που έχουν ανάγκη από σχετική θεραπεία να αποφεύγουν να μιλήσουν ανοικτά για το πρόβλημά τους, καταφεύγοντας στα κρυφά στη βοήθεια κάποιου ειδικού.
Ο πρώην αριστερός μπακ των Λιντς, Τότεναμ και Γουότφορντ, Ντάνι Ρόουζ, έγινε το 2018 ένας από τους πρώτους ποδοσφαιριστές της Πρέμιερ Λιγκ που παραδέχτηκαν ανοικτά ότι αντιμετωπίζουν ένα πρόβλημα ψυχικής υγείας. Συγκεκριμένα, ο Ρόουζ εξομολογήθηκε ότι πάλευε με την κατάθλιψη, η οποία θεωρεί ότι προκλήθηκε από έναν συνδυασμό διαχείρισης τραυματισμού και οικογενειακής τραγωδίας. Σοκάροντας την κοινή γνώμη, λίγες ημέρες πριν συμμετάσχει με την εθνική Αγγλίας στο Παγκόσμιο Κύπελλο της Ρωσίας, μίλησε για το κόστος που είχαν για τον ψυχισμό του οι αλλεπάλληλες ενέσεις επίσπευσης της ανάρρωσης από τον τραυματισμό του (blood-spinning) και τα άφθονα παυσίπονα.
Σύντομα, ο Άγγλος διεθνής άρχισε να γίνεται ιδιαίτερα οξύθυμος, απέρριπτε τους φίλους του όταν του πρότειναν να βγουν έξω, ενώ περνούσε το μεγαλύτερο μέρος της ημέρας του στο κρεβάτι. Έτσι, κάποια στιγμή απευθύνθηκε σε ειδικό, ο οποίος τον διέγνωσε με κατάθλιψη. Μπορούμε μόνο να εικάσουμε πόσοι ακόμη ποδοσφαιριστές έχουν βρεθεί σε αντίστοιχη θέση με τον Ρόουζ, χωρίς όμως να βρουν το θάρρος να θίξουν δημόσια το πρόβλημα, ίσως χωρίς να το παραδέχονται ούτε καν στον εαυτό τους.
Η ψυχική υγεία και, συγκεκριμένα, η ψυχική ασθένεια έχει μία πρόσθετη δυσκολία να καταστεί αντιληπτή, κατ’ αρχάς από τον πάσχοντα, αλλά και να διαγνωστεί και να θεραπευτεί, κι αυτό έγκειται στο γεγονός ότι είναι αόρατη. Αν και αργόσυρτη, ευτυχώς παρατηρείται σταδιακή πρόοδος όσον αφορά την ψυχική υγεία σε όλες τις εκφάνσεις της, από τις γραμμές στήριξης και την έγκαιρη διάγνωση μέχρι την ανθρώπινη αντιμετώπιση των ασθενών, την εύρεση κατάλληλης και αποτελεσματικής θεραπείας και την κοινωνική επανένταξη.
Οι ψυχοκοινωνικές πρωτοβουλίες αυξάνονται, αλλά ακόμα δεν είναι αρκετές. Ευελπιστούμε ότι στο μέλλον η Πρέμιερ Λιγκ, οι ομάδες και οι υπόλοιποι θεσμοί θα προσπαθήσουν περισσότερο να αυξήσουν την ευαισθητοποίηση και να φέρουν στην επιφάνεια τη σημασία της ψυχικής ευημερίας ολόκληρου του ποδοσφαιρικού και, ευρύτερα, του αθλητικού κόσμου, αλλά και της κοινωνίας γενικότερα. Ας παλέψει και καθένας μας από το μετερίζι του ώστε το αόρατο να καταστεί ορατό, διότι μόνο έτσι θα μπορέσουμε να νικήσουμε αυτόν τον ύπουλο εχθρό.
