Με αφορμή τη σημερινή έναρξη των τελικών των play-off της EFL, οι Εγγλέζοι γυρνούν τον χρόνο πίσω στον πρόγονο της διαδικασίας αλλά και στο πώς διαμορφώθηκε μέχρι σήμερα.
Τα play-off της Αγγλικής Ποδοσφαιρικής Λίγκας εισήχθησαν στην αρχή της σεζόν 1986-87. Αυτό ήταν το άρθρο. Καλή συνέχεια όλους.
Ή μάλλον καλή συνέχεια όσους αντέχουν αφού θα αφήσουμε εντελώς στην άκρη το παραπάνω γεγονός και θα βρεθούμε έναν αιώνα πιο πίσω, στις βικτωριανές εποχές και τη γέννηση της Ποδοσφαιρικής Λίγκας.
Η Ποδοσφαιρική Λίγκα (Football League) ξεκίνησε το 1888, και ενώ το σύστημα του πρωταθλήματος με αγώνες εντός και εκτός έδρας μοιάζει σήμερα τόσο αυτονόητο – τόσο αδιάβλητο, τόσο τέλειο – είναι εύκολο να ξεχάσει κανείς ότι κάποτε δεν υπήρχε και κάποιος καημένος έπρεπε να το σκεφτεί πρώτος, ή κάποιος καημένος που σήμερα στη λατινική Αμερική μπορεί να φαντάζει πρωτοπόρος.
Η πορεία μέχρι εκεί περιλάμβανε αρκετό ψάξιμο στο σκοτάδι, συνοδευόμενο από μερικές εντελώς αποτυχημένες προσπάθειες, όπως σε όλα τα σπουδαία πράγματα. Για παράδειγμα, ένας ανταγωνιστικός θεσμός ιδρύθηκε από ομάδες που δεν συμμετείχαν στην νεοσύστατη Ποδοσφαιρική Λίγκα. Η «Combination» (Συνένωση) περιλάμβανε 20 συλλόγους, αλλά κανείς δεν σκέφτηκε πραγματικά με τι ή για ποιον λόγο επρόκειτο να συνενωθούν. Μάλλον ήταν…Secret Combination
Σας το είπα η συνέχεια θα είναι δύσκολη. Κάθε ομάδα θα έπαιζε οκτώ αγώνες με οκτώ άλλες ομάδες της κατηγορίας και, ε, αυτό ήταν. Οι ομάδες κλήθηκαν να κανονίσουν οι ίδιες τους αγώνες τους, και με καμία κεντρική οργάνωση ή καθοδήγηση, αυτή η απόπειρα συντονισμού κατέληξε σε φιάσκο και διαλύθηκε πριν καν ολοκληρωθεί η πρώτη σεζόν. Ένα 5×5 της Βικτωριανής εποχής.
Ένα απόλυτο φιάσκο και προσβολή για την αθλητική ακεραιότητα, λοιπόν, αν και με ανησυχητικές ομοιότητες με τη νέα ελβετικού τύπου μορφή του Champions League, η οποία στο τέλος άρεσε!
Ενώ η «Combination» παραπατούσε, τουλάχιστον η Ποδοσφαιρική Λίγκα είχε τα του οίκου της σε τάξη. Ακόμα κι έτσι, όταν ξεκίνησε, θεωρούνταν ότι η κατάταξη στον πίνακα θα γινόταν βάσει του αριθμού των νικών και μόνο, μέχρι που κάποιος είχε την έξυπνη ιδέα, δύο μήνες αργότερα, να δίνονται δύο βαθμοί για τη νίκη και ένας για την ισοπαλία. Δεν υπήρχε καν τρόπαιο για την Πρέστον, όταν κατέκτησε τον τίτλο τον Ιανουάριο του 1889, πρωταθλήτρια στις καρδιές μας, κυριολεκτικά.
Όλοι τα έβγαζαν πέρα όπως μπορούσαν, αυτοσχεδιάζοντας κυριολεκτικά στην πορεία. Οπότε, όταν προστέθηκε μια δεύτερη κατηγορία στην Ποδοσφαιρική Λίγκα το 1892, τι να κάνουν; Και πάλι, μοιάζει αυτονόητο για το σύγχρονο μάτι ότι ο αυτόματος υποβιβασμός των χειρότερων ομάδων της Πρώτης Κατηγορίας και η αντικατάστασή τους από αντίστοιχες κορυφαίες ομάδες της Δεύτερης Κατηγορίας ήταν ο λογικός δρόμος. Όμως αυτό δεν ήταν αρκετά περίπλοκο για τα συλλογικά μυαλά της εποχής.
Αντ’ αυτού, γεννήθηκαν τα Test Matches (Αγώνες Δοκιμασίας). Το πρώτο σύστημα πλέι οφ ανόδου-υποβιβασμού στην ιστορία του αγγλικού ποδοσφαίρου! Οι τρεις τελευταίες ομάδες της Πρώτης Κατηγορίας της σεζόν 1892-93 αντιμετώπισαν τις τρεις πρώτες της ολοκαίνουργιας Δεύτερης Κατηγορίας, με έπαθλο μία θέση στην ανώτερη κατηγορία για τον νικητή κάθε Test Match.
Η ξακουστή τότε Νιούτον Χιθ, παρότι τερμάτισε τελευταία στην Πρώτη Κατηγορία, κέρδισε το Test με τους πρωταθλητές της Δεύτερης Κατηγορίας, τη Σμολ Χιθ (άλλη δόξα της εποχής) μετά από επαναληπτικό, με σκορ 5-2, και διατήρησε τη θέση της. Η Ντάργουεν, που ήταν τρίτη στη Δεύτερη Κατηγορία, νίκησε τη Νοτς Κάουντι, η οποία και υποβιβάστηκε, ενώ η δευτεραθλήτρια Σέφιλντ Γιουνάιτεντ νίκησε την Άκρινκγτον, που παραιτήθηκε από τη λίγκα και στη συνέχεια διαλύθηκε εντελώς.
Θα προσέξατε ότι δεν είπαμε πως η Σέφιλντ Γιουνάιτεντ και η Ντάργουεν ανέβηκαν κατηγορία – γιατί δεν ανέβηκαν. Τουλάχιστον όχι αμέσως, όχι τεχνικά, όχι αυτόματα, αφού έπρεπε πρώτα να εκλεγούν στην Πρώτη Κατηγορία μέσω της επιτροπής. Για να είμαστε ξεκάθαροι, στη συνέχεια δόθηκε το πράσινο φως και εγκρίθηκε η άνοδός τους. Οποιαδήποτε απόρριψη στην επιτροπή θα είχε καταστήσει όλη τη διαδικασία εντελώς μάταιη.
Τουλάχιστον η έννοια των «ο αγώνας τα κρίνει όλα» στα Test Matches ήταν δίκαιη και αρκετά εύκολη στην κατανόηση. Οπότε, φυσικά, η Ποδοσφαιρική Λίγκα έσπευσε να αλλάξει το φορμάτ, και μετά από τρία χρόνια, τα Test Matches μετατράπηκαν σε μια μίνι-λίγκα τεσσάρων ομάδων: τις δύο τελευταίες της Πρώτης Κατηγορίας και τις δύο πρώτες της Δεύτερης. Μέχρι εδώ καλά, αν επρόκειτο για ένα κανονικό πρωτάθλημα με σύστημα όλοι-με-όλους, όπως η ίδια η Λίγκα — αλλά δεν ήταν. Όχι ακριβώς.
Αντί αυτού, κάθε ομάδα αντιμετώπιζε μόνο τις δύο ομάδες της άλλης κατηγορίας, παίζοντας δύο φορές, αλλά δεν έπαιζε ποτέ με την ομάδα της δικής της κατηγορίας. Αποτυχία προ των πυλών.
Το πρόβλημα που ενυπήρχε σε αυτό το σύστημα αποκαλύφθηκε στα Test του 1898, και μάλιστα με εντυπωσιακό τρόπο. Η μίνι-λίγκα των play-off περιλάμβανε τις δύο τελευταίες της Πρώτης Κατηγορίας Μπλάκμπερν και Στόουκ, που αντιμετώπισαν το φιλόδοξο δίδυμο της Δεύτερης Κατηγορίας, Μπέρνλι και Νιούκαστλ. Τα πρώτα Test κύλησαν με τέτοιον τρόπο ώστε, όταν ήρθε η ώρα για τις Μπέρνλι και Στόουκ, να παίξουν το τελευταίο τους ματς, ήξεραν πως μια ισοπαλία μεταξύ τους θα εξασφάλιζε την άνοδο για την Μπέρνλι και θα διατηρούσε την κατηγορία για τη Στόουκ.
Και δεν υπήρχε απολύτως τίποτα που θα μπορούσαν να κάνουν οι Μπλάκμπερν ή η Νιούκαστλ για να το αποτρέψουν. Και όπως λένε και οι σοφοί στα προποτζίδικα -με γνωστό δήμαρχο θεσσαλικής πόλης να υπογράφει- δεν είναι στήσιμο αν ένα αποτέλεσμα βολεύει και τις δύο ομάδες!
Η ισοπαλία 0-0 που ακολούθησε δεν ήταν απλώς προβλέψιμο· αλλά προκλητικό θα έλεγε κανείς, καθώς οι δημοσιογράφοι της εποχής μαρτυρούν πως δεν σημειώθηκε ούτε ένα σουτ στην εστία. Οι παίκτες έστελναν συνεχώς τη μπάλα πλάγιο, ενώ που και που εξαπέλυαν «πάσες» ή «σουτ» που κατέληγαν έξω από το γήπεδο. Από την κυνική τους σκοπιά, αυτή η φαρσοκωμωδία διασφάλιζε ότι όλοι στον αγωνιστικό χώρο θα έφευγαν ικανοποιημένοι. Όμως οι καιροί ήταν δύσκολοι, το κοινό είχε ξοδέψει κανονικά χρήματα για να διασκεδάσει, και οι οπαδοί και των δύο ομάδων ήθελαν έναν κανονικό αγώνα.
Έτσι, εξοργισμένοι, ως ένδειξη διαμαρτυρίας, άρχισαν να μαζεύουν και να επιστρέφουν όλες τις μπάλες που είχαν εκτοξευτεί εκτός αγωνιστικού χώρου· σε κάποια φάση, πέντε μπάλες αναπηδούσαν ταυτόχρονα στον αγωνιστικό χώρο.
«Αυτοί οι αγώνες Test αποδείχθηκαν απόλυτη φάρσα!» φώναζε ένα άρθρο της Manchester Guardian. «Μια αλλαγή είναι απολύτως απαραίτητη αν θέλουμε να λαμβάνονται σοβαρά υπόψη αυτού του είδους οι αναμετρήσεις στο μέλλον.» Προς αυτή την κατεύθυνση, και έπειτα από έναν μήνα γεμάτο διαμάχες και αλλεπάλληλες συζητήσεις, οι επικεφαλής της Ποδοσφαιρικής Λίγκας αποφάσισαν να επεκτείνουν την Πρώτη Κατηγορία, προσφέροντας απολογητικά “προαγωγή παρηγοριάς” στη Νιούκαστλ και την Μπλάκμπερν.
Τα Test καταργήθηκαν, και εισήχθη ένα απλό σύστημα δύο ανόδων, δύο υποβιβασμών, το οποίο κρινόταν αυτόματα από την τελική βαθμολογία. Πραγματικά, αναρωτιέται κανείς γιατί δεν ξεκίνησαν έτσι από την αρχή.
Η έννοια των play-off δεν επανεμφανίστηκε μέχρι το 1985, όταν η απειλή για τη δημιουργία μιας αποσχιστικής Σούπερ Λίγκας (ορισμένα πράγματα δεν αλλάζουν ποτέ) αποσοβήθηκε μέσω ενός συμβιβασμού, ο οποίος έδωσε περισσότερα χρήματα και δικαιώματα ψήφου στους μεγαλύτερους συλλόγους. Επίσης, τροποποιήθηκε η δομή της Ποδοσφαιρικής Λίγκας.
Τα play-off, που σχεδιάστηκαν για να αναδιαμορφώσουν το μέγεθος κάθε κατηγορίας και να φέρουν λίγα περισσότερα έσοδα σε μια περίοδο όπου το ποδόσφαιρο περνούσε κρίση σχεδόν σε όλα τα επίπεδα, ήταν η κίνηση που τράβηξε τα φώτα της δημοσιότητας. Επρόκειτο να εφαρμοστούν στην αρχή της σεζόν 1987-88 και για δύο χρόνια.
«Ελπίζω να γίνει μόνιμο στοιχείο σε όλες τις κατηγορίες», δήλωσε ο Γκόρντον Τέιλορ, επικεφαλής της ένωσης παικτών. «Δίνει στο τέλος της σεζόν περισσότερη ένταση και ενδιαφέρον».
Η ένταση στο φινάλε της σεζόν έγινε γρήγορα το νέο ζητούμενο. Το φορμάτ για τα δύο πρώτα χρόνια των νέων play-off ήταν ιδιαίτερα απολαυστικό: κάθε μάχη ανά κατηγορία περιλάμβανε την ομάδα που είχε τερματίσει μία θέση πάνω από τις αυτόματες θέσεις υποβιβασμού της Πρώτης Κατηγορίας και τις τρεις ομάδες που βρίσκονταν ακριβώς κάτω από τις αυτόματες θέσεις ανόδου της Δεύτερης Κατηγορίας.
Οι ημιτελικοί διεξάγονταν σε δύο αγώνες (εντός και εκτός έδρας), όπως και ο τελικός. Αν χρειαζόταν, προβλεπόταν επαναληπτικός. Το αποτέλεσμα; Μια διαδικασία γεμάτη αγωνία και δραματική ένταση.
Τελικά, τα play-off δεν κατάφεραν να καθυστερήσουν για πολύ τον ερχομό μιας Σούπερ Λίγκας, καθώς η Premier League ιδρύθηκε το 1992. Παρ’ όλα αυτά, τη δεκαετία του ’90 τα πλέι οφ εδραιώθηκαν στη συλλογική εθνική συνείδηση, χάρη σε μερικές από τις πιο παράλογες και αξέχαστες πορείες στην ιστορία του αγγλικού ποδοσφαίρου: η Σουίντον που άντεξε την αντεπίθεση τριών γκολ από τη Λέστερ το 1993· το βολέ του Κλάριτζ σε νεκρό χρόνο επί της Πάλας το 1996· ή το απίστευτο κοντραστ συναισθημάτων στο Γουότφορντ-Λέστερ με το χαμένο πέναλτι του Νοκάρ και το τελείωμα του Ντίνι στην αντεπίθεση.
Kαι ποιος ξέρει, ίσως αυτό το τριήμερο, μας δώσει άλλη μία επική ιστορία.
Διαβάστε ακόμα στο egglezoi.gr: Η Νότιγχαμ Φόρεστ απαγόρεψε στον Γκάρι Νέβιλ την είσοδο στο Σίτι Γκράουντ
