Πως κατάφερε η Άρσεναλ από περίγελος στις εκτελέσεις στημένων να γίνει ο «κακός» της ιστορίας με την θεωρητικά άνομη αποτελεσματικότητά της;
22 Οκτωβρίου 2021, Έμιρεϊτς. Στο 23ο λεπτό της αναμέτρησης της Άρσεναλ με την Άστον Βίλα, ο Έμιλ Σμιθ-Ρόου εκτελεί ένα κόρνερ από αριστερά και ο Τόμας Πάρτεϊ πιάνει μία χαμηλή, φαλτσαριστή κεφαλιά για να ανοίξει το σκορ για την ομάδα του. Κανείς δεν το γνωρίζει τότε, όμως ο Γκανέζος δεν ανοίγει μόνο το σκορ, αλλά και τους ασκούς του Αιόλου, καθώς αυτό είναι το πρώτο τέρμα της εποχής Νικολά Ζοβέ, του διαβόητου πια προπονητικού «κακοποιού», που με τις κακουργηματικές τεχνικές του και την ανοχή της FA, δίνει ένα πρωτοφανές πλεονέκτημα στους «Κανονιέρηδες» για την επίτευξη τερμάτων μέσω των στημένων φάσεων.
Ο Γάλλος, γεννημένος στο Βερολίνο όμως, προπονητής στημένων φάσεων, έχει προστεθεί στο τεχνικό τιμ του Μικέλ Αρτέτα το καλοκαίρι του 2021, μετά τη συνεργασία τους στη Μάντσεστερ Σίτι και η αλήθεια είναι πως χρειάζεται περισσότερο από δύο μήνες για να δει τις ιδέες του να αποδίδουν καρπούς. Το γκολ του Πάρτεϊ, ακολουθούν αυτά των Κάλουμ Τσέιμπερς και Γκάμπριελ Μαγκαλιάες στα αμέσως επόμενα παιχνίδια, ενώ η Άρσεναλ θα σκοράρει δύο ακόμη φορές από κόρνερ μέχρι το τέλος του 2021. Αυτά τα πέντε τέρματα, μαζί με μία απευθείας εκτέλεση φάουλ του Μάρτιν Όντεγκααρντ κόντρα στην Μπέρνλι, έξι δηλαδή, ήταν ήδη περισσότερα εντός συνόρων για τους «Κανονιέρηδες» απ’ όλη την προηγούμενη σεζόν (2020/21).
Δεν είναι υπερβολή να πούμε ότι πριν την άφιξη του Ζοβέ, η Άρσεναλ ήταν από τις χειρότερες ομάδες στη διαχείριση των στημένων φάσεων (επιθετικά κι αμυντικά) σε ολόκληρη την Πρέμιερ Λιγκ. Ένα άναρχο σύνολο που απειλούσε ελάχιστα, εξέθετε την αμυντική γραμμή και τον τερματοφύλακα με τις επιλογές του και συχνά έφερνε ακόμα και γέλια (πέρα από αντεπιθέσεις) για όσους θυμούνται τις εκτελέσεις με πασούλες του Ντάνι Θεμπάγιος. Η πρωτοφανής «ανάσταση» της ομάδας στον τομέα αυτόν δεν έφερε μόνο ικανοποίηση στις τάξεις της, αλλά παράλληλα και φανατικούς πολέμιούς της, που δεν είδαν αυτήν τη νέα στρατηγική με καλό μάτι.
Ένα από τα πιο δημοφιλή ελληνικά ποδοσφαιρικά πόντκαστ, έχει κραυγάσει συχνά για τις «αντικανονικές τακτικές της Άρσεναλ», για τα «μισά γκολ που δεν θα έπρεπε να μετράνε» και για τον φόβο (;) του «τί θα γίνει το ποδόσφαιρο αν όλοι αντιγράψουν αυτό το αποκρουστικό τρόπο εκτέλεσης των στημένων». Όσες φορές κι αν το έχει πει όμως, όσες φορές κι αν υπερμάχεται το δόγμα του «δεν υπάρχει σκριν στο ποδόσφαιρο», ποτέ δεν έκανε το συγκεκριμένο ζήτημα επεισόδιο, έστω κι αν δικαίως το εν λόγω πόντκαστ ειδικεύεται στην ανάλυση τέτοιων θεμάτων, με την κυνική ματιά των στατιστικών μίας πλεονεκτικής συνεργασίας με την πλέον αξιόπιστη Opta.
Μάλλον δεν θα τα καταφέρω καλύτερα, ίσως στη συνέχεια του κειμένου παραθέσω υποκειμενικά στοιχεία, που ίσως θεωρηθούν λανθασμένα στην καλύτερη, γελοία στη χειρότερη. Όμως θα προσπαθήσω να προσεγγίσω το θέμα σωστά, έχοντας ως πηγές τα πιο έγκριτα μέσα στο Νησί (βλ. BBC και Sky Sports). Όχι γιατί αρέσκομαι να βλέπω 15 παίκτες στη μικρή περιοχή σε κάθε κόρνερ, ούτε γιατί δίπλα στη λέξη «ποδόσφαιρο», φαντάζομαι ιδεατά να μπαίνει η λέξη «αμερικάνικο», αλλά για να δημιουργήσω έναν μπούσουλα, πρωτίστως για εμένα για τι σκαρώνει ο Ζοβέ, τι νομικά κενά εκμεταλλεύεται η Άρσεναλ και κατά πόσο έχει βάση η έως τώρα καφενειακή συζήτηση περί νομιμότητας των στημένων φάσεων των «Κανονιέρηδων».
«Στις μέρες μου, κάτι παρόμοιο συνέβαινε με την Τσέλσι του Μουρίνιο, η οποία μπλόκαρε με μεγάλη επιτυχία τους αντιπάλους όταν δεν είχαν την μπάλα, όμως έπειτα οι διαιτητές και τα μίντια το αντιλήφθηκαν, οπότε η τακτική είχε λιγότερες πιθανότητες να πετύχει. Κάτι παρόμοιο συμβαίνει τώρα και με την Άρσεναλ», θα τονίσει πριν περίπου έναν χρόνο ο παλαίμαχος διαιτητής της Πρέμιερ Λιγκ, Πίτερ Γουόλτον, στους Times. Η δήλωση του μοιάζει να αναφέρεται στη φανερή (;) πια τακτική του Ζοβέ, ώστε να κάνει ευκολότερο τόσο στους διαιτητές να αντιληφθούν την παραβατικότητά της, όσο και στους αντιπάλους να την αναχαιτίσουν, όμως τίποτα από τα δύο δεν φαίνεται να συμβαίνει.
Για να είμαστε δίκαιοι βέβαια, πέρυσι μεταξύ 22ης και 27ης αγωνιστικής η Άρσεναλ σταμάτησε να σκοράρει από στημένα. Για έξι σερί παιχνίδια όχι απλά δεν έβαλε γκολ, αλλά έριξε και στο 1/3 (στον δείκτη xG) την απειλή της από αυτά. Τη «λύση» όμως δεν τη βρήκαν οι αντίπαλοι ή οι διαιτητές, αλλά οι τραυματισμοί. Σε αυτό το διάστημα ήταν παράλληλα απόντες οι Μπουκάγιο Σάκα (πρωτίστως), Γκάμπριελ Μαρτινέλι και Κάι Χάβερτζ. Και μπορεί οι τρεις τους να μην φαίνονται και τόσο καθοριστικοί στην επίτευξη των γκολ από στημένα, με το μέσο τους ύψος άλλωστε να βρίσκεται λίγο πάνω από τα 180 εκατοστά, όμως επηρέασε σαφέστατα τη ρουτίνα των εκτελέσεων, αλλάζοντας δραστικά των τάιμινγκ των κινήσεων, που προηγούνται της επίτευξης ενός τέρματος.
«Το έχουν δουλέψει για τόσο μεγάλο διάστημα ώστε να πετύχουν το ιδανικό τάιμινγκ – πότε αρχίζουν να κινούνται, πως κινούνται, πότε εισέρχονται στα σημεία που θα φτάσει η μπάλα, πότε θα κινηθούν στο μπροστινό ή πίσω δοκάρι», θα πει στο Sky Sports ο καταξιωμένος Ισπανός αναλυτής, με προϋπηρεσία στην Μπρέντφορντ, Μαρκ Όρτι Εστέμπαν. «Η μόνη λύση που βλέπω εγώ είναι να τους διασπάσεις το τάιμινγκ, τη ρουτίνα τους. Γιατί είναι φοβεροί σ’ αυτό».
Η πρόταση του Εστέμπαν ήταν ξεκάθαρη: ελέγξτε το χάος πριν δημιουργηθεί. Όταν η Άρσεναλ έχει φτάσει ήδη να βάλει τη μισή της ομάδας, και παραπάνω, στη μικρή περιοχή έχει ήδη… σκοράρει. Οι χώροι έχουν γίνει τόσο στενοί, τα αλληλοσπρωξίματα τόσο συχνά και η καθαρότητα των φάσεων τόσο αμφιλεγόμενη, που οι «Κανονιέρηδες» έχουν σχεδόν ισάξιες πιθανότητες να διαπράξουν φάουλ με το να κερδίσουν πέναλτι. Και ξέρετε πόσα πέναλτι έχουν κερδίσει κατά την εκτέλεση στημένων στην εποχή του Ζοβέ; Κανένα!
Όλα καλά ως εδώ (περίπου), αλλά ο ελέφαντας στο δωμάτιο παραμένει. Πως γίνεται να μην σφυρίζονται φάουλ οι επαφές με τον τερματοφύλακα στη μικρή περιοχή; Απαίδευτοι δημοσιογράφοι και αναλυτές, διαιτητές αμφίβολης αξιοπιστίας και η κλισέ εικόνα του άσβερκου θηριωδούς τερματοφύλακα είχαν για δεκαετίες ολόκληρες δημιουργήσει ένα αφήγημα ότι ο πορτιέρε είχε μία άνευ όρων ασυλία στη μικρή του περιοχή. Αυτό όμως ήταν ένα κατάφωρο ψέμα. Σύμφωνα με το Άρθρο 12 των κανονισμών της FIFA, το οποίο ισχύει και για την Πρέμιερ Λιγκ, δεν υπάρχει κανένας περιορισμός ή κάποια ιδιαίτερη μεταχείριση στους τερματοφύλακες όταν διεκδικούν την μπάλα στη μεγάλη ή μικρή περιοχή. Αποτελεί ωστόσο πάντα παράβαση η διεκδίκηση της μπάλας, όταν ένας τερματοφύλακας έχει μπλοκάρει την μπάλα ή και σε κάποιες περιπτώσεις την έχει βρει με το ένα γάντι.
«Ναι, αλλά…», σας ακούω να φωνάζετε. Είναι νόμιμο και το σκριν στο ποδόσφαιρο; Εμπειρικά και μόνο θα απαντούσαμε ναι. Πόσα σκριν έχετε δει όταν ο αμυντικός προστατεύει την μπάλα για να βγει άουτ την ώρα που ο επιθετικός πιέζει ασφυκτικά; Πόσα σκριν έχετε δει στο σημαιάκι του κόρνερ από επιτιθέμενους που προσπαθούν να κερδίσουν χρόνο, όταν η ομάδα τους προηγείται; Πόσα σκριν έχετε δει κι από τους δύο στο τείχος που στήνεται στις εκτελέσεις φάουλ;
Ας αφήσουμε όμως το εμπειρικό κομμάτι στην άκρη. Άλλωστε είδαμε ότι ήταν λάθος στο θέμα του τερματοφύλακα και της περιοχής (του). Κι εδώ ο κανονισμός είναι ακριβής. Ο κάθε παίκτης έχει το δικαίωμα τοποθέτησης όσο η μπάλα δεν είναι σε απόσταση παιξίματος, δηλαδή ο επιτιθέμενος και ο τερματοφύλακας πριν εκτελεστεί το κόρνερ, κρίνονται ακριβώς με τα ίδια κριτήρια όταν προσπαθούν να πάρουν θέση σε οποιοδήποτε σημείο του γηπέδου, ακόμα και στη μικρή περιοχή. Αυτό που σφυρίζεται ως φάουλ και είναι αντικανονικό είναι να μετακινηθείς μπροστά του κατά την απόπειρά του να παίξει την μπάλα ή να τον εμποδίσεις να αλλάξει πορεία. Κάπως έτσι τα κοντινά της κάμερας στον τερματοφύλακα, κατά τις τηλεοπτικές μεταδόσεις, πριν καν εκτελεστεί το κόρνερ (ή κατά περίπτωση και κάποιο φάουλ) είναι παντελώς ανούσια, για να μην πούμε επικίνδυνα για τη δημιουργία εσφαλμένων συμπερασμάτων.
Το BBC πήγε όλα τα παραπάνω ένα βήμα παραπέρα, καλώντας να σχολιάσει έναν εκ των κορυφαίων προπονητών του… NFL, τον Σον ΜακΒέι των Λος Άντζελες Ραμς. «Αυτό που θαυμάζω στον Αρτέτα είναι πως μπορεί να μεταφράσει άψογα την οπτική, εμάς των προπονητών, στους παίκτες και παράλληλα να τους δίνει την αυτονομία να πάρουν τις δικές τους αποφάσεις βάσει της ροής του παιχνιδιού. Η επιτυχία της Άρσεναλ στα στημένα είναι αξιοσημείωτη. Οι στημένες φάσεις στο ποδόσφαιρο είναι ότι πιο κοντινό έχει το δικό σας άθλημα στο δικό μας. Για εμάς κάθε φάση του παιχνιδιού είναι ένα στημένο. Η ρουτίνα που ακολουθούν οι παίκτες, τα τρεξίματα, οι κινήσεις είναι όλα προκαθορισμένα και δουλεμένα σε βάθος χρόνου».
Οι «Κανονιέρηδες» πέτυχαν πέρυσι 91 τέρματα στην Πρέμιερ Λιγκ εκ των οποίων τα 19 ήταν αποτέλεσμα στημένων φάσεων ή εκτελέσεων πλαγίων άουτ – ένα ποσοστό δηλαδή κοντά στο 21%. Φέτος, σε όσο πρωτάθλημα έχουν προλάβει να παίξουν οι αγγλικοί σύλλογοι, το ποσοστό των τερμάτων από στημένες φάσεις ή εκτελέσεις πλαγίων άουτ αγγίζει το 31,6%. Η ανάγνωση φυσικά είναι διπλή, είτε η υπεροπλία της Άρσεναλ στα στημένα δεν είναι τελικά και τόσο καθοριστική, είτε όλο και περισσότερες ομάδες την αντιγράφουν. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε, και διόλου άσχετο και με τις δύο παραπάνω υποθέσεις, ότι το σύνολο του Αρτέτα δέχθηκε πέρυσι τα περισσότερα γκολ από στημένα, σε σύγκριση με το σύνολο, από οποιαδήποτε άλλο της Πρέμιερ Λιγκ, με το ποσοστό να φτάνει στο 38,7%. Ζήσε με τα στημένα, πέθανε με τα στημένα…
Κι ας κλείσουμε αυτό το κείμενο όπως του αξίζει. Με τη συζήτηση περί ανομίας, και όχι παρανομίας. Αυτό που δηλαδή υποστηρίζουν οι πιο φανατικοί επικριτές, ότι η Άρσεναλ δεν παραβαίνει στα χαρτιά κάποιον κανόνα, αλλά αυτό που κάνει είναι ανήθικο, εκμεταλλευόμενη την απουσία ενός νομικού πλαισίου, που θα έπρεπε να δημιουργηθεί εκτάκτως. Παρά το γεγονός πως και το καλοκαίρι του 2024 και το φετινό, η PGMOL αυστηροποίησε το πλαίσιο των κανόνων κατά τη διάρκεια των στημένων φάσεων, οι «Κανονιέρηδες» συνεχίζουν να μοιάζουν ασταμάτητοι στο συγκεκριμένο τομέα. Στην τελική όμως είναι ανήθικο ότι συμβαίνει; Δεν υπήρξαν ομάδες που εκμεταλλεύτηκαν τον κανόνα του εκτός έδρας γκολ, της πίσω πάσας (στην οποία μπορεί να μπλοκάρει ο τερματοφύλακας), του χρυσού και ασημένιου γκολ, ή φυσικά την απουσία του VAR; Μέχρι όσοι κανόνες αναφέραμε αλλάξουν, αν ποτέ αλλάξουν, είναι εκεί για να τους χρησιμοποιήσει ο καθένας για το δικό του συμφέρον.
Ο Ζοβέ και η Άρσεναλ δικάστηκαν και με όσα ακούστηκαν η ετυμηγορία είναι ομόφωνη: Αθώοι, μέχρι αποδείξεως του εναντίου…
