Το Παγκόσμιο Κύπελλο Γυναικών τελείωσε και για πρώτη ίσως φορά ανάγκασε τα διεθνή μέσα να ασχοληθούν εκτενώς με την θηλυκή πλευρά του αθλήματος. Τα κείμενα στοχευμένα και τεκμηριωμένα, όμως οι αντιδράσεις μαζικές, αυθαίρετες και σεξιστικές. Αν είσαι πραγματικός άνδρας όμως, τι ακριβώς σε ενοχλεί στο γυναικείο ποδόσφαιρο;
Μια σύντομη νοητική περιήγηση στον χώρο του ποδοσφαίρου αρκεί για να σε πείσει για την macho φύση του. Δεν μπορείς εύκολα να το συνηδειτοποιήσεις, όμως πρόκειται για το πλέον στερεοτυπικό σπορ, που καθιστά την υποβόσκουσα σεξιστική διάθεση σαν μια αυταπόδεικτη πραγματικότητα. Οπαδοί, ποδοσφαιριστές, προπονητές και διοικούντες, χωρίς να το αντιληφθούν, φέρονται στο άθλημα σαν να προβάλλεται σε κλειστές ανδρικές λέσχες, «ιερά» άβατα για γυναίκες και σχολιαρόπαιδα, που πρέπει να αντιληφθούν εσφαλμένα την ταυτοσημία του ανδροκρατούμενου με το αποκλειστικά ανδρικό.
«Ο σεξισμός και ο ρατσισμός είναι παράλληλα προβλήματα. Μπορείς να τα συγκρίνεις με αρκετούς τρόπους, όμως δεν είναι ακριβώς τα ίδια. Πάντως αμφότερα είναι συμπτώματα που συναντάς μέσα στην δομή της υπεροχής των λευκών ανδρών», με αυτά τα λόγια η πασίγνωστη Μεξικανή ζωγράφος, Frida Kahlo, είχε περιγράψει ογδόντα χρόνια πριν αυτές τις δύο συγγενείς κοινωνικές «ασθένειες». Ανεξάρτητα από το αν συμφωνεί κανείς με την παραπάνω διατύπωση, οφείλει να παραδεχθεί την «παραλληλότητα» των δύο όρων.
Μάλιστα το ίδιο το ποδόσφαιρο μπορεί να προσφέρει ένα άριστο παράδειγμα σύγκρισης. Όπως είναι ευρέως γνωστό το κίνημα του ρατσισμού και του ναζισμού στηρίχθηκαν σε μία φαινομενικά επιστημονική βάση περί πνευματικής ανωτερότητας της άρειας φυλής και υποβιβασμού του Αφρικανού νέγρου σε διαφορετικό είδος ζώου (!), που απλά συγγένευε με τον άνθρωπο. Δεν αποτελεί προϊόν φαντασίας, αλλά περιεχόμενο επιστημονικών τευχών του 1780. Σε μία παρόμοια διάθεση το 1921, η FA προβάλλοντας ως απόδειξη το ψευδοεπιστημονικό περιοδικό Footbal Special and Sporting Pictorial, που βάσει ιατρικής έρευνας θεωρούσε επιβλαβές το ποδόσφαιρο για το μυοσκελετικό και αναπαραγωγικό σύστημα των κοριτσιών, απαγόρευσε την χρησιμοποίηση γηπέδων για αγώνες θηλέων και ανακύρηξε το άθλημα ακατάλληλο για γυναίκες!
Ποια όμως η ανάγκη να συμβεί κάτι τέτοιο; Η απάντηση φυσικά βρίσκεται στο παρελθόν και την απαρχή του ποδοσφαίρου. Με την άνοδο της δημοφιλίας του αθλήματος σε όλη την Βρετανία περί το 1890, η μπάλα άρχισε να αποτελεί την συχνότερη ασχολία στα διαλείμματα των σχολικών μαθημάτων, των εργασιών στην βιομηχανία και των σπιτικών διακοπών. Η πατριαρχική οικογένεια ευνόησε την ταχύτερη δημιουργία ανδρικών συλλόγων, όμως ποτέ δεν σκέφτηκε να απαγορέψει την ενασχόληση των γυναικών με αυτό. Τα κορίτσια μάλιστα ευνοημένα από την πρόωρη ανάπτυξη στο δημοτικό και το γυμνάσιο δεν ήταν λίγες φορές που διακρίθηκαν και πρωτοστάτησαν, φέρνοντας γρήγορα σκέψεις για δημιουργία μεικτών ομάδων.
Μέχρι το εγχείρημα να γίνει πραγματικότητα, ο Α’ Παγκόσμιος Πόλεμος διέκοψε απρόσκοπτα την εκτόξευση του ποδοσφαίρου, με την πλειοψηφία των ανδρών να αγωνίζεται πια σε φονικά πεδία μάχης και όχι σε γήπεδα. Το άθλημα φυσικά πίσω στην πατρίδα δεν ξεχάστηκε και με αφορμή την οικονομική ενίσχυση των ένοπλων δυνάμεων, αρκετοί αγώνες μεταξύ ερασιτεχνικών γυναικείων σωματείων διοργανώθηκαν, με μία αναμέτρηση στο «Goodison Park» το 1920 να προσελκύει περί τους 53,000 θεατές -το γήπεδο χωράει 39,000 καθούμενους-, με περισσότερους από 13,000 ακόμα να μένουν εκτός σταδίου λόγω διαθεσιμότητας!
«Συμπτωματικά» η χειμερία νάρκη που η FA επέβαλε στο γυναικείο ποδόσφαιρο έναν χρόνο αργότερα κράτησε 50 (!) χρόνια και εντελώς πετυχημένα ατόνησε το ενδιαφέρον και εκμηδένισε την ισχύ του «αδύναμου» φύλου στο άθλημα. Επίσημα ο πρώτος γυναικείος σύλλογος θα δημιουργηθεί το 1971 -90 χρόνια σχεδόν μετά τον αντίστοιχο ανδρικό- και η εξέλιξη θα ξεκινήσει με αργούς, σχεδόν ανεπαίσθητους ρυθμούς. Στους πρώτους επίσημους γυναικείους αγώνες τα δοκάρια θα βάφονται ροζ και έξω από τα γήπεδα θα ανοίγουν Beauty Salons! Μέχρι οι FIFA και UEFA να νοιαστούν για την καθολικότητα του αθλήματος στις αρχές του 2000, παρέχοντας μεγαλύτερα ποσά, διαφημιστικές καμπάνιες και διοργανώσεις στα ανδρικά πρότυπα, το γυναικείο ποδόσφαιρο έχει πάρει την μορφή ενός ανίσχυρου, καχεκτικού και πλήρως εξαρτώμενου μικρού «αδερφού» του κανονικού «παντελονάτου» σπορ!
Κι αν όλα αυτά ηχούν τουλάχιστον υπερβολικά στα αυτιά σας, αρκεί να αναλογιστείτε την επίσημη εισήγηση του Sepp Blatter το 2004, περί κοφτών και κολλητών εμφανίσεων στις Εθνικές ομάδες θηλέων, με πρόσχημα την καλαισθησία και την ανάγκη ανύψωσης της δημοφιλίας. Αν ακόμα και ο πρώην πρόεδρος της FIFA σας μοιάζει απλά το αντιπαράδειγμα ενός άμυαλου φαλλοκράτη, τότε θυμηθείτε τα λόγια σας, τα λόγια μας, που ασυνείδητα όλοι έχουμε ξεστομίσει παίζοντας ή παρακολουθώντας ποδόσφαιρο. «Παίζεις σαν γυναικούλα», «Το ποδόσφαιρο είναι για πραγματικούς άνδρες», «Άσε την μπάλα και πλύνε κανένα πιάτο».
Φυσικά δεν είναι όλοι οι ποδοσφαιρόφιλοι σεξιστές, όμως οι δομές του αθλήματος μας καθιστούν τέτοιους μέχρι να καθίσουμε και να καλοσκεφτούμε είτε την καθολικότητα είτε την διαφορετικότητα του. Ας κάνουμε ένα νοητικό πείραμα. Θα σας αναφέρω δύο ομάδες ονομάτων σχετικών με τον χώρο του ποδοσφαίρου και θα μου πείτε ποια από τις δύο αναγνωρίζετε. Eva Carneiro, Kinsey Wolanski, Larissa Riquelme, Fernanda Colombo ή Mia Hamm, Birgit Prinz, Ada Hegerberg, Kristy Allen; Αν όλοι επιλέξατε την πρώτη δεν κάνετε κάτι λάθος, απλά ενημερώνεστε επαρκώς για το ποδόσφαιρο από τα έγκριτα δημοσιογραφικά μέσα ανά τον πλανήτη. Οι κοινές ποδοσφαιρίστριες στα γήπεδα δεν πουλάνε αντίθετα φυσικά με τις σέξι θυληκές παρουσίες στον ίδιο ακριβώς χώρο!
Έστω κι έτσι το γυναικείο ποδόσφαιρο βρίσκει σταδιακά τον δρόμο του, κερδίζοντας συνεχώς την αναγνώριση των φιλάθλων ανά την υφήλιο. Το Παγκόσμιο Κύπελλο ήταν ίσως η καλύτερη επιβεβαίωση τούτου, με την σύγκριση με τα ανδρικά Copa America και Copa Africa που συνέβαιναν παράλληλα να μας βοηθούν να το αντιληφθούμε. Την ώρα λοιπόν που ο «κορυφαίος όλων» Lionel Messi εμφανίστηκε για ακόμα μια φορά κατώτερος των προσδοκιών με την Εθνική και αποβλήθηκε για εξωαγωνιστικούς λόγους στο τελευταίο παιχνίδι και η κάποτε σχεδόν ουραγός της βαθμολογίας της FIFA, Μαγαδασκάρη, των ποδοσφαιρικών «βασιλιάδων Τζούλιαν» μοιάζει στο ίδιο επίπεδο και αποκλείει τους «γίγαντες» της αφρικανικής ηπείρου, το Μουντιάλ γυναικών προσέφερε σχεδόν ένα γκολ περισσότερο ανά αγώνα από τον μέσο όρο των άλλων δύο, είχε εξαιρετικές ντρίμπλες και τέρματα, ευρηματικούς πανηγυρισμούς και σασπένς ως το τελευταίο λεπτό.
[embedyt] https://www.youtube.com/watch?v=7Wb_sDq4llU[/embedyt]
Μέσα σε όλα οι «Lionesses» της Αγγλίας ξεχώρισαν στην διοργάνωση κατακτώντας την δεύτερη ηψυλότερη θέση της ιστορίας τους (4η), είχαν την κορυφαία σκόρερ στο πρόσωπο της Ellen White (6 γκολ) και στον ημιτελικό απέναντι στις ΗΠΑ συγκέντρωσαν στο γήπεδο τόσο κόσμο όσο και ο ημιτελικός του Copa America μεταξύ Βραζιλίας και Αργεντινής! Αδιαμφισβήτητα όμως την διαφορά την έκαναν οι Αμερικανίδες, στην πορεία τους προς τον δεύτερο διαδοχικό τίτλο τους και τέταρτο συνολικά. Μια Εθνική, πραγματική νικήτρια στην μάχη απέναντι στον σεξισμό του ποδοσφαίρου, αφού την τελευταία διετία καταγράφει σταθερά περισσότερα έσοδα από την αντίστοιχη Εθνική ομάδα των ανδρών!
Συγκεκριμένα, δύο παίκτριες ξεχώρισαν ατομικά, προκαλώντας την «αρχή του κακού» περί των άρθρων για την gender equality και την απουσία της στο δημοφιλέστερο άθλημα του πλανήτη. Οι συμπαίκτριες και καλές φίλες, Megan Rapinoe και Alex Morgan, που πέτυχαν επίσης από έξι τέρματα η καθεμία, ισοβαθμώντας με την White, κατάφεραν από το υψηλό τους ποδοσφαιρικό βάθρο να εντοπίσουν το πρόβλημα και να «εξαγριώσουν» το αδηφάγο αντρικό κοινό, που αντιλαμβάνεται το άθλημα ως το αποκλείστικο του «δεκανίκι» διασκέδασης και εκτόνωσης.
Η Rapinoe, που αναδείχθηκε πολυτιμότερη παίκτρια του τουρνουά, «τόλμησε» να ζητήσει δικαιότερες αμοιβές για την ίδια και τις συναδέλφους της (η υψηλότερα αμειβόμενη στο γυναικείο ποδόσφαιρο Alex Morgan βγάζει ετησίως όσο ένας μέσος παίκτης της League One!), ενώ πριν τον τελικό απάντησε σε σχετική ερώτηση πως δεν πρόκειται να επισκεφτεί με την ομάδα της τον Donald Trump αν κατακτήσουν τον τίτλο, λόγω του ανοικτά εξεφρασμένου μισογυνισμού του πλανητάρχη. Η απάντηση του Αμερικανού πρόεδρου στο αγαπημένο του Twitter ήταν άμεση, που της συνέστησε αυταρχικά να μην μιλάει πριν τελειώσει την δουλειά. Κάτι που φυσικά η Rapinoe κατάφερε, σκοράροντας στον τελικό, και αφού κέρδισε την «κωλοτούμπα» και τα συγχαρητήρια του Trump, επέμεινε στην αρχική της θέση και έμεινε μακρυά από τον Λευκό Οίκο.
Από την άλλη η Morgan, που είχε κρατήσει σαφώς χαμηλότερο προφίλ, όταν στον ημιτελικό είδε την φίλη της να τραυματίζεται και να κάθεται στον πάγκο, μόλις σκόραρε μιμήθηκε τους ευρηματικούς πανηγυρισμούς της, κάνοντας πως πίνει τσάι και προκαλώντας ντελίριο οργής στους αποκλεισμένους Άγγλους πίσω στο Νησί. Όσο κι αν το «πείραγμα» δεν ήταν όσο αθώο φαίνεται, είναι απόλυτα φυσιολογική η μετέπειτα αντίδρασή της να αναρωτιέται πως δικαιολογείται αυτός ο ξεσηκωμός όταν οι άνδρες συνάδελφοί της πανηγυρίζουν «πυροβολώντας», χαιρετώντας ναζιστικά και δείχνοντας τα γεννητικά τους όργανα, όπως έκαναν φέτος οι Simeone και Ronaldo!
Όχι μην φοβάστε το ποδόσφαιρο δεν θα γίνει ποτέ γυναικοκρατούμενο. Τα σύγχρονα θυληκά role-models έχουν αποτινάξει στο υποσυνείδητο του «βαρετού» το άθλημα ήδη από τον περασμένο αιώνα. Ο ιδρώτας, ο μόχθος και η ωμή δύναμη των γυναικών δεν αποτελούν παραγωγικό τηλεοπτικό προϊόν και τα αιτήματα για δίκαιους μισθούς θα εξετάζονται μόνο όταν μια ποδοσφαιρίστρια τυγχάνει να κατακτήσει ένα ποδοσφαιρικό «Έβερεστ». Δεν είμαστε εδώ για να εξετάσουμε πότε η ικανότητα της εκάστοτε Marta θα μπορεί έστω να συγκριθεί με αυτή του Pele, αλλά για να μην αμφισβητήσουμε ξανά την καθολικότητα του απολύτου equal game, του αγαπημένου μας ποδοσφαίρου.
Κάνε στην άκρη τα στερεότυπα και αποδέξου πως η μπάλα δεν θέλει cojones αντί για στήθη, αλλά πάθος και ψυχή. Συγκέντρωσε το βλέμμα στον παίκτη και όχι στο φύλο του. Προσκάλεσε την αδερφή σου και την μητέρα σου στο γήπεδο και παρακίνησέ τες να δοκιμάσουν. Στην τελική ρε άνδρα παίξε ποδόσφαιρο σαν «γυναικούλα», δεν είναι πια κακό!
