Ο Σαββατιάτικος αγώνας του Elland Road μεταξύ της Leeds και της Manchester City έληξε 1-1, σκορ «πενιχρό» αν αναλογιστεί κανείς ότι ήδη στην φετινή Premier League έχουν υπάρξει επτά αγώνες με τουλάχιστον επτά γκολ. Κι όμως, δεν είναι απίθανο στο τέλος της χρονιάς η τακτική ιδιοφυία, που ξεχείλιζε στο γήπεδο, να χαρίσει στο ματς αυτό τον τίτλο ενός από των καλύτερων της χρονιάς. Όλα ξεκίνησαν από τους πάγκους, τον μαέστρο του Ροσάριο, τον Καταλανό του «μαθητή» και την κοινή τους εμμονή με τον Ajax των 90s.
Μπορεί το πρώτο πέρασμα του Marcelo Bielsa με την Espanyol το 1998 να ήταν ιδιαιτέρως σύντομο, όταν μόλις τον Οκτώβριο ο ίδιος του έβαλε τέλος για χάρη της Εθνικής Αργεντινής, όμως ήταν αρκετό ώστε να τον προσέξει ένας ποδοσφαιριστής της πολύ πιο επιτυχημένης συμπολίτισσας ομάδας. Είναι ο Josep «Pep» Guardiola, που ρωτάει γι’ αυτόν τον συμπαίκτη του Mauricio Pellegrino σχετικά με την κοινή τους πορεία στην αργεντίνικη Vélez, και μία σχέση θαυμασμού ξεκινάει. Όταν το 2002 ο Batistuta του είπε: «Αν θέλεις να γίνεις να γίνεις προπονητής, πρέπει να μιλήσεις με τον Bielsa», ο Pep ήταν ήδη ένα βήμα μπροστά και πρόσεχε επί χρόνια τα βήματα του μελλοντικού του μέντορα.
Το ίδιο καλοκαίρι, μετά τον γρήγορο αποκλεισμό της Αργεντινής από τους ομίλους του Παγκοσμίου Κυπέλλου, ο Guardiola γράφει: «Μου αρέσει ακόμα η Αργεντινή, ακόμη κι αν και δεν πέρασαν από τους ομίλους, γιατί νομίζω ότι έπαιξαν πολύ καλά. Ξέρουμε βέβαια ότι ζούμε σε έναν κόσμο, όπου άμα κερδίσεις είσαι καλός κι άμα χάσεις δεν έχει σημασία τι έχεις προσπαθήσει. Δεν έχει σημασία αν είχες την μπάλα, αν η ομάδα ήταν καλά οργανωμένη ή αν έπαιζες με 3-4-3, όπως ο Bielsa. Αν χάσεις, θα σου πουν ότι απέτυχες. Εγώ το βλέπω αλλιώς».
Με αυτό το σκεπτικό στο μυαλό, το 2006 ο Καταλανός που μόλις έχει κρεμάσει τα παπούτσια του, ταξιδεύει προς την Αργεντινή με σκοπό -τι άλλο;- να γνωρίσει τον άνθρωπο που τόσο θαυμάζει όλα αυτά τα χρόνια, ώστε να του… αποκαλύψει τα μυστικά της τέχνης του προπονητή. Η «επιστήμη» του Bielsa δεν περιοριζόταν μόνο στις τακτικές, ήταν παρούσα και στον τρόπο επιλογής του προσωπικού της ομάδας, τη σημαντικότητα της διορατικής ανάλυσης των αντιπάλων, τον τρόπο χειρισμού των αιμοδιψών ΜΜΕ, αλλά και πως το βίντεο μπορεί να γεννήσει μία σωστή τακτική. Ο νυν τεχνικός της Leeds United περνούσε μία τριετή περίοδο αποχής από τους πάγκους κι είχε όλο τον χρόνο διαθέσιμο για να δεχθεί τον φιλόδοξο Guardiola στην φάρμα του.
Οι έντεκα ώρες που ακολούθησαν βάζουν υποψηφιότητα για τις έντεκα πιο ποδοσφαιρικές ώρες αυτού του κόσμου! Ο David Trueba, σκηνοθέτης φίλος του Guardiola και συνοδοιπόρος σε αυτό το ταξίδι, δήλωσε χρόνια μετά για εκείνη τη συνάντηση: «Υπήρξαν θερμόαιμες συζητήσεις, συμβουλεύονταν τον υπολογιστή, ανέλυαν τακτικές, δοκίμαζαν τοποθετήσεις. Τέθηκαν πολύ περίπλοκες ερωτήσεις. Κάποια στιγμή, ο Bielsa ρώτησε, γιατί εσύ, κάποιος που ξέρει όλα τα σκατά που υπάρχουν στον κόσμο του ποδοσφαίρου, την ατιμία μερικών ανθρώπων, θέλεις να συνεχίσεις και να γίνεις προπονητής; Τόσο πολύ σου αρέσει το αίμα;. Ο Pep δεν σκέφτηκε πολύ. Χρειάζομαι το αίμα». Ίσως ο Trueba να μην θυμάται απόλυτα όσα συνέβησαν, καθώς μόλις τον Αύγουστο, ο φίλος του παρουσίασε την ιστορία λίγο διαφορετικά. Φαίνεται πως ο ίδιος είχε ρωτήσει τον Bielsa, αναφορικά με τα media: «Αν παραπονιόμαστε τόσο πολύ για έναν κόσμο που μερικές φορές δεν μας αφήνει να ζήσουμε, γιατί δεν προπονείς μία ομάδα νέων ή μια ερασιτεχνική ομάδα;» για να πάρει ο ίδιος την απάντηση «χρειάζομαι το αίμα».
Η συζήτηση δε θα μπορούσε να μην περιλαμβάνει και το τεράστιο κεφάλαιο των Ολλανδών στο ποδόσφαιρο. Ο Guardiola είχε την τύχη να παίξει υπό τις οδηγίες και του Cruyff, αλλά και του van Gaal, του οποίου ο Bielsa είναι μεγάλος θαυμαστής. Όταν ο «El Loco» έκανε τα πρώτα του προπονητικά βήματα στην Newell’s, ο Ολλανδός μεγαλουργούσε στον Ajax. Εκείνη την εποχή, αν και έρμαιο της ταχύτητας του υπερατλαντικού ταχυδρομείου, ο Αργεντινός είχε δει σε κασέτες περί τα 200 ματς εκείνου του «Αίαντα». Ήταν η ομάδα (μία απ’ τις πολλές, ίσως) που του άρεσε να μελετά, να αναλύει και να συντάσει αναφορές.
«Μετά τους 150 αγώνες ζήτησα από έναν συνεργάτη, την γυναίκα μου, να μου πει σε ποιο λεπτό έκανε ο van Gaal τις αλλαγές του» κι ο ίδιος προσπαθούσε να μαντέψει ποιον παίκτη θα έβγαζε και ποιον θα έβαζε, στην ύστατη προσπάθεια του Αργεντίνου να μπει στο μυαλό του ειδώλου του, να σκέφτεται όπως κι εκείνος. Όταν το 2019 ο Ολλανδός ανακοίνωσε την οριστική του απόσυρση, ο Bielsa δήλωσε: «Η μόνη μου επιθυμία είναι να του πω δημόσια ευχαριστώ για όσα έχω μάθει από αυτόν».
Για τον Guardiola η σχέση με τον πολύπειρο τεχνικό ήταν σίγουρα πιο άμεση από την κοινή τους θητεία στο Camp Nou μεταξύ 1997 και 2000. Αν κι έχει δηλώσει για τον πρώην προπονητή του: «Ο Ajax του van Gaal έδωσε μαθήματα σε αυτούς που ξέρανε το παιχνίδι άψογα», ο ίδιος θεωρεί βασική επιρροή του τον Johan Cruyff. «Νομίζω ότι τον έκανα να βαρεθεί στην ενδέκατη ώρα», είπε αστειευόμενος χρόνια μετά ο Bielsa για την κοινή τους συνάντηση, «αλλά νομίζω ότι ήταν έτσι από την αρχή και δεν προσπάθησε να φύγει. Περάσαμε πολύ καλά, αλλά δεν έχω κάποια γνώση που δεν έχει κι ο Guardiola».
Φαίνεται πως ο συνομιλητής του όμως είχε άλλη γνώμη. «Μόλις ήμουν με τον άνθρωπο που ξέρει περισσότερα για το ποδόσφαιρο από τον καθένα». Παρά την σωκρατική άγνοια που δήλωνε για τον εαυτό του ο Bielsa, ο Ισπανός έφυγε εμπνευσμένος, σίγουρος για τις ιδέες του για το παιχνίδι, με όλα όσα πράγματι του έμαθε ο Αργεντινός, όπως τη σημασία της ανάλυσης βίντεο. Ο νυν προπονητής της Manchester City έχει δηλώσει το πόσο θα ήθελε να είχε υπάρξει μέλος κάποιου ρόστερ του Bielsa, ή συνεργάτης του σε κάποια ομάδα.
Εκτός από μία σύντομη επικοινωνία στο Παγκόσμιο του 2010, όπου ο Αργεντινός συμμετείχε με την Εθνική Χιλής, φτάνοντας μέχρι τους «16», κι ο Guardiola ρώτησε τη γνώμη του για τον Alexis Sánchez τον οποίο κι ένα καλοκαίρι μετά υπέγραψε στην Barcelona, οι δύο έκαναν χρόνια να ξαναβρεθούν. Ήδη από το 2008 ο Pep είχε αναλάβει πρώτος προπονητής στην Barcelona κι είχε κερδίσει τρία πρωταθλήματα, ένα κύπελλο, τρία Super Cup, δύο Champions League, δύο European Super Cup και δύο Παγκόσμια Συλλόγων. Με λίγα λόγια, πρόκειται για την Barcelona της τριετίας 2009-12, την ομάδα που βάζει υποψηφιότητα για την καλύτερη στον κόσμο. Τουλάχιστον, σε αυτή την θέση την τοποθετεί ο Bielsa!
Το καλοκαίρι του 2011 ο «El Loco» ετοιμάζει βαλίτσες για μία ακόμη προσπάθεια στην Ευρώπη και την Ισπανία. Ο προορισμός της Χώρας των Βάσκων για χάρη της Athletic Bilbao φαντάζει αν μη τι άλλο εξαιρετικός συνδυασμός με την νοοτροπία του. Η πρώτη προπονητική αναμέτρηση των δύο έλαβε χώρα στις 6 Νοεμβρίου του ίδιου έτους και παρά τις απαίσιες, βροχερές και παγωμένες συνθήκες εκείνου του βραδινού, ο αγώνας στο παλιό San Mamés μεταξύ της Athletic και της Barcelona λογίζεται ως ένας από τους καλύτερους αγώνες του σύγχρονου ισπανικού πρωταθλήματος, ένα «πρωτότυπο» ίσως του οποίου ο αγώνας Leeds-Manchester City ήταν ένα πιστό αντίγραφο.
Ο Bielsa κατάλαβε πως είναι, ακόμη και υπό καταρρακτώδη βροχή, να έχεις απέναντί σου το «tiki-taka» των Καταλανών, ο Guardiola κατάλαβε πως είναι να έχεις απέναντί σου το υψηλότατο pressing και τις αλληλοκαλύψεις των Βάσκων. Αυτό ήταν που έδωσε την αρχή στο πρώτο γκολ της αναμέτρησης, όταν ο Valdes εξαναγκάστηκε σε μία βιαστική πάσα στον Mascherano, ο οποίος γλίστρησε κι η επίθεση της Athletic τελείωσε με ένα υπέροχο σουτ του Ander Herrera από τη γωνία της μεγάλης περιοχής.
Ο Fabregas ισοφάρισε τέσσερα λεπτά μετά με κεφαλιά σε μία φάση που δεν «μύριζε» γκολ, μετά από μία αριστουργηματική σέντρα του Abidal που έπιασε στον ύπνο την αντίπαλη άμυνα. Δέκα λεπτά πριν τα 90′ ο Piqué μετά από ένα κόρνερ της Athletic στέλνει καταλάθος την μπάλα στα δίχτυα της ομάδας του για το 2-1. Η Barcelona ήταν κοντά στην πρώτη ήττα της σεζόν, όμως στο 90+1′ και στα μέσα της ασφυκτικής πίεσης για την ισοφάριση, Iturraspe κι Iraizoz μπερδεύονται κι η μπάλα καταλήγει στον Messi που την έστειλε χωρίς δυσκολία στα δίχτυα. Ο αγώνας τελειώνει και οι δύο προπονητές δίνουν τα χέρια. «Οι παίκτες σου είναι θηρία», λέει ο Guardiola στον μέντορά του, για να πάρει απάντηση «Κι οι δικοί σου το ίδιο».
Στην συνέντευξη τύπου μετά τον αγώνα, ο Bielsa μιλάει με τα καλύτερα λόγια για τον Mascherano, που έκανε τα πάντα στο γήπεδο. «Ανοίγεται στα πλάγια σαν εξτρέμ. Μετά γυρνάει και μαρκάρει τον Llorente σαν κεντρικός αμυντικός. Και μετά ανεβαίνει μπροστά σαν επιθετικός μέσος. Ειλικρινά, είμαι περήφανος που μπορώ να αποκαλώ τον Mascherano συμπατριώτη μου». Οι δημοσιογράφοι ρωτάνε γιατί η Athletic έκανε την πρώτη της αλλαγή στο 85′. Γιατί; «Ήθελα να βγάλω κάποιον που δεν έπαιζε καλά».
Αυτή η σεζόν θα ήταν η τελευταία του Guardiola στον πάγκο της Barcelona, πριν δώσει στον εαυτό του μία άδεια ενός χρόνου μακριά από την προπονητική, επιστρέφοντας το 2013 για λογαριασμό της Bayern Munich. Μέχρι τότε όμως, οι δύο προπονητές θα προλάβαιναν να κοντραριστούν δύο ακόμη φορές. Ο αγώνας του Camp Nou τον Μάρτιο του 2012 δεν ήταν τόσο ανταγωνιστικός όσο ήλπιζαν οι Βάσκοι και οι γηπεδούχοι επικράτησαν με 2-0 από τα γκολ των Iniesta και Messi από την άσπρη βούλα.
Η άλλη κόντρα, ήταν στον τελικό του κυπέλλου. Η Athletic Bilbao τα πήγαινε πολύ καλά στις δύο νοκ-άουτ διοργανώσεις που λάμβανε συμμετοχή, το κύπελλο και το Europa League, φτάνοντας στους τελικούς αμφότερων των διοργανώσεων, αφήνοντας εκτός διοργάνωσης στο Europa μεταξύ άλλων την Manchester United και την Schalke. Είχαν περάσει 28 χρόνια μετά το εγχώριο τρεμπλ του 1984, χωρίς κανένα άλλο τρόπαιο, κι ο ενθουσιασμός στα σπίτια και τις παμπ του Μπιλμπάο ήταν στα ύψη.
Το τέλος εκείνης της χρονιάς δεν βοηθάει ιδιαίτερα στο επιχείρημα κατά της θεωρίας του «Bielsa Burnout», σύμφωνα με την οποία οι ομάδες του «Loco» είναι καταδικασμένες σε άσχημα κλεισίματα των σεζόν λόγω της κούρασης που επιφέρει η ένταση του τρόπου παιχνιδιού που επιβάλλει ο Αργεντίνος. Η Athletic μαζεύει μόνο έναν πόντο από τους τελευταίους τέσσερις αγώνες της La Liga και το ταξίδι επιστροφής από το Βουκουρέστι και την «εμφύλια» αναμέτρηση με την Atletico Madrid είναι πικρό. Η Atletico είχε επικρατήσει χωρίς πρόβλημα και τα δύο γρήγορα γκολ του Falcao της έδωσαν το προβάδισμα, μέχρι να έρθει κι αυτό του Diego στο 85′ για το 3-0.
Ίσως να ήταν αυτή η δύσκολη ήττα που επηρέασε το ηθικό των Βάσκων λειτουργώντας σαν προοικονομία, κατά κάποιον τρόπο, για το τι θα ακολουθούσε στον τελικό του παλιού Vicente Calderón ενάντια στην ομάδα του Pep. Πριν τον αγώνα, ο Bielsa ζητά από τον βοηθό του, Claudio Vivas, να δει κάθε αγώνα που έδωσαν οι Καταλανοί εκείνη τη σεζόν και να κόψει τις φάσεις σε διαφορετικές κατηγορίες βίντεο. Ευκαιρίες για γκολ, τέρματα που δέχθηκαν, ανάπτυξη από την άμυνα, όλες τις τακτικές που χρησιμοποίησε ο Guardiola, μαζί και με τα φιλικά. Σκοπός ήταν να έχουν οι παίκτες την απαραίτητη γνώση για να βρουν απαντήσεις στο χορτάρι.
Δυστυχώς για τους ίδιους, κάτι τέτοιο δε συνέβη. Υπό πολύ καλύτερες συνθήκες από εκείνες στο Μπιλμπάο τον Νοέμβριο, δύο γκολ του Pedro κι ένα του Messi μέχρι το 25ο λεπτό καθαρίζουν τον τελικό και δίνουν το δεύτερο κύπελλο στην Barcelona του Guardiola. Ο τελευταίος στην συνέντευξη μετά δεν στέκεται στο σκορ και πλέκει το εγκώμιο του αντίπαλου προπονητή: «Δε νομίζω ότι αντιλαμβανόμαστε όλα όσα κάνει αυτός ο προπονητής για το ποδόσφαιρο. Αντιμετωπίσαμε τον καλύτερο προπονητή στον πλανήτη».
Η Athletic έχασε δύο τελικούς με το ίδιο, ταπεινωτικό σκορ, όμως ο Bielsa βρίσκει τη δύναμη και δίνει ως αποχαιρετιστήριο δώρο στον Guardiola την αναλυτικότατη αναφορά της Barcelona που είχε γράψει με βάση τα βίντεο του βοηθού του. Κάθε λεπτομέρεια του συστήματος των Καταλανών, ήταν μέσα. Ο Pep, έκπληκτος, του απαντάει: «Ξέρεις περισσότερα για την ομάδα μου από μένα». Ο Αργεντινός θα αναφερθεί σε αυτή την αναφορά κατά τη διάρκεια της παρουσίασής του στην περίφημη υπόθεση «Spygate» με την Derby County πρόπερσι. Την χαρακτήρισε «άχρηστες πληροφορίες, αφού δεχθήκαμε τρία γκολ».
Τα «ευλαβικά» λόγια του ενός για τον άλλον φαίνεται πως κάνουν την εμφάνισή τους κάθε φορά που αναφέρεται το όνομα του άλλου σε μία συνέντευξη τύπου. Με τη φυγή Guardiola, ο Bielsa είχε πει: «Ο τίτλος του μαέστρου δικαιολογείται από την δουλειά του. Η δουλειά που έχω κάνει εγώ στο ποδόσφαιρο δεν δικαιολογεί τον τίτλο. Αν έπρεπε ένας να είναι ο μαέστρος κι ο άλλος ο μαθητής, δεν θα ήμουν ο μαέστρος». Η αναμέτρηση του Elland Road ήταν η πρώτη των δύο μαέστρων έκτοτε. Ο Bielsa έχει να μετράει για το διάστημα που πέρασε σύντομα περάσματα από Marseille, Lazio και Lille πριν λατρευτεί σαν Μεσσίας στο Λιντς, ο Guardiola έχει να δείξει μία γεμάτη τριετία στην Bayern Munich και τέσσερα ακόμη επιτυχημένα, γενικά, χρόνια στο Etihad.
Με περιορισμένες τις επαφές τους, ο χρόνος που περνούν μαζί είναι ελάχιστος και συγκυριακός, όπως όταν η Leeds δανείστηκε το 2018 τον Jack Harrison από την Manchester City. Όμως, ήδη την Παρασκευή πριν τον αγώνα, συνεχίστηκε η παράδοση της εξύψωσης του ενός από του άλλου με τις δηλώσεις του Guardiola, λέγοντας μεταξύ άλλων: «Δεν τον βλέπω πολύ, αλλά όταν καταφέρνω να περνάω χρόνο μαζί του, πάντα με εμπνέει». Ο Bielsa από την άλλη, πιστός στο μοτίβο της ταπεινοφροσύνης μπροστά στον αντίπαλό του, έχει δηλώσει: «Δεν τολμώ να τον πάρω τηλέφωνο, νιώθω κατώτερός του».
Ο αγώνας της 3ης Οκτωβρίου στο Γιορκσάιρ ήταν αυτό που αναμενόταν. Μία γιορτή του όμορφου, επιθετικού ποδοσφαίρου, το μέχρι τώρα αποτέλεσμα της εξέλιξης της σχολής που πάει πίσω μέχρι τον Ολλανδό «προπάτορα», Johan Cruyff, αλλά και τον μεταγενέστερό του, και πρότυπο του Bielsa, Louis van Gaal. Στοιχεία που έβρισκε κανείς στον τρόπο παιχνιδιού τους, όπως το συνεχές pressing, η εναλλαγή των θέσεων μεταξύ των παικτών και τα ατελείωτα τρεξίματα, ήταν παρόντα στο παιχνίδι και των δύο ομάδων.
Το τελικό σκορ μπορεί να ήταν μόνο 1-1, με τα γκολ των Sterling και Rodrigo, αλλά με 35 σουτ και τρία δοκάρια που έγιναν μέσα στο 90λεπτο, το κοντέρ θα μπορούσε άνετα να είχε γράψει πολλά ακόμη γκολ, όπως και συνηθίζει φέτος. Η Leeds United κατάφερε ακόμη να κρατήσει την κατοχή μοιρασμένη, παίρνοντας κιόλας η ίδια το ελαφρώς μεγαλύτερο κομμάτι του 52%, επίτευγμα σίγουρα εντυπωσιακό κόντρα στην Manchester City, αναλογιζόμενοι και πως τα «Παγώνια» είναι μία ομάδα νεοφώτιστη στην κατηγορία.
Ο Bielsa δέχεται κριτική για την έλλειψη τροπαίων στην μέχρι τώρα καριέρα του. Ο Guardiola έχει πολλά από αυτά, αλλά δέχεται κριτική για τις «εύκολες» ομάδες που μανατζάρει και τα ποσά που δίνει για μεταγραφές. Μπορούμε όμως στο τέλος να είμαστε όλοι ευγνώμονες για το τελικό αποτέλεσμα, για αγώνες σαν τον συγκεκριμένο, το εντυπωσιακό απαύγασμα της φιλοσοφίας δύο κορυφαίων προπονητών, καθηγητή και μαθητή, που σκοπός τους είναι να καταλάβουν σε βάθος το ποδόσφαιρο, να το τελειοποιήσουν, να το κάνουν δικό τους. Σαν άλλοι διαφωτιστές, το αναδεικνύουν και φέρνουν οι ίδιοι την αλλαγή και την πρόοδο.
Συντάκτης: Άγγελος Παλιακούδης
