O Σερ Άλεξ Φέργκιουσον έχει μείνει στην ιστορία ως ο κορυφαίος -ίσως- football manager, γιγαντώνοντας εμφατικά την Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ.
Στο παρόν άρθρο, με το οποίο το «Κάθε Κυριακή» εγκαινιάζει την τιμητική συνεργασία του με τους «Έλληνες Υποστηρικτές Αγγλικού Ποδοσφαίρου», θα εξετάσουμε μια συχνά λησμονημένη πτυχή του Σερ Άλεξ Φέργκιουσον, την εντυπωσιακή τακτική του προσαρμοστικότητα στα ζητούμενα κάθε εποχής.
Η πρώτη του πενταετία στον πάγκο των «Μπέμπηδων» δεν χαρακτηρίζεται μόνο από έλλειψη τίτλων (με εξαιρέσεις το FA Cup 1990 και το Κύπελλο Κυπελλούχων 1991), αλλά και από επιμονή στο τότε δογματικό default του αγγλικού ποδοσφαίρου, ένα ορθόδοξο 4-4-2, το οποίο απαιτούσε ικανούς crossers και δύο target men στην περιοχή.
Ο Φέργκιουσον, με το άνοιγμα του βρετανικού ποδοσφαίρου στον κόσμο, διείδε την ανάγκη για προσαρμογή σε ένα πιο ευέλικτο σχήμα. Η έλευση των Σμάιχελ και Καντονά στο Νησί αποτελεί κομβικό σημείο για την έναρξη της δυναστείας των «Κόκκινων Διαβόλων». Ο Σμάιχελ δεν ήταν απλώς ένας τερματοφύλακας με απίστευτα ρεφλέξ κάτω από τα δοκάρια, αλλά έβλεπε γήπεδο και μπορούσε να κατευθύνει από χαμηλά την ομαλή κυκλοφορία της μπάλας.
Ο Καντονά ήταν η ντελικάτη και αιρετική «ιδιοφυΐα» που τάραξε τα λιμνάζοντα νερά, οδηγώντας σε οριστική (;) εγκατάλειψη του δόγματος των «δίδυμων πύργων». Χάρη στον Γάλλο, το 4-4-2 της Γιουνάιτεντ μετατρεπόταν ευχερώς πλέον σε 4-4-1-1 ή 4-2-3-1 αιφνιδιάζοντας τους αντίπαλους προπονητές, μαθημένους στην αντιμετώπιση του κλασικού 4-4-2. Το ματς τίτλου της σεζόν 1992-93 (το πρώτο πρωτάθλημα των «Μπέμπηδων» επί Σερ Άλεξ) απέναντι στην επιθετικογενή Νόριτς (εκτός έδρας νίκη με 3-1, με προβάδισμα 3-0 στο καταιγιστικό πρώτο εικοσάλεπτο) ήταν το αποκορύφωμα της πρώτης τακτικής επανάστασης του Σκωτσέζου τεχνικού.
[embedyt] https://www.youtube.com/watch?v=9YtVhrrekYw[/embedyt]
Μια ομάδα ευπροσάρμοστη (με διαρκείς κινήσεις στο χώρο, κάθετη σκέψη, εναλλαγές ρόλων), με τον Καντονά πυλώνα δημιουργικότητας. Το μοντέλο Καντονά (δεκάρι-κρυφός επιθετικός) γρήγορα έγινε ανάρπαστο στην Πρέμιερ Λιγκ, το υιοθέτησαν με μεγάλη επιτυχία η Μίντλεσμπρο (Ζουνίνιο), η Τσέλσι (Τζόλα) και η Άρσεναλ (Μπέργκαμπ).
Η πρόωρη αποχώρηση του Καντονά από την ενεργό δράση ανάγκασε τον Φέργκιουσον να ψάξει τον αντικαταστάτη του, φέρνοντας τους Σέρινγχαμ και Γιορκ, δυο παίκτες με εξαιρετική ικανότητα και τακτική αντίληψη εντός κι εκτός περιοχής, για να πλαισιώσουν τον target man Άντι Κόολυ. Ωστόσο, αμφότεροι αποδείχτηκαν περισσότερο strikers και λιγότερο trequartistas, οδηγώντας τον Σερ Άλεξ σε άμεση τακτική αναπροσαρμογή.
Η παρουσία δύο εξτρέμ με απίστευτη ικανότητα στις επελάσεις και τις σέντρες (Γκιγκς, Μπέκαμ) ήταν, επίσης, βασική αιτία για την επιστροφή στο πατροπαράδοτο (αν και φανερά ανακαινισμένο) 4-4-2, με το δίδυμο Κόουλ-Γιορκ να γράφει ιστορία (πετυχαίνοντας συνολικά 53 τέρματα) τη σεζόν 1998-99.
Ο αξέχαστος επαναληπτικός ημιτελικός με τη Γιουβέντους (θριαμβευτική νίκη με 2-3 από 2-0 στο δεκάλεπτο, με εντός έδρας ισοπαλία 1-1 στον πρώτο αγώνα) αποτελεί το magnus opum της δεύτερης τακτικής επανάστασης του Σερ Άλεξ, η οποία απέφερε στους «Μπέμπηδες» το πρώτο τους Κύπελλο Πρωταθλητριών μετά το 1968 και το πρώτο τρεμπλ στη σύγχρονη ιστορία του ευρωπαϊκού ποδοσφαίρου.
Έναν χρόνο αργότερα, ήρθε, όμως, η Ρεάλ Μαδρίτης να αποκλείσει με εμφατικό τρόπο (απίθανη ντρίπλα Ρεντόντο στον Μπεργκ) την Γιουνάιτεντ στον προημιτελικό του Ολντ Τράφορντ, κάνοντας τον Σερ Άλεξ να αναθεωρήσει εκ νέου για την συμβατότητα του 4-4-2 στο μοντέρνο ποδόσφαιρο, το οποίο στηρίζεται στις διαρκείς κινήσεις ανάμεσα στις γραμμές του αντιπάλου.
Η τρίτη εποχή του Σερ Άλεξ μπορεί να μην απέφερε ευρωπαϊκό τίτλο, αλλά μέχρι την εμφάνιση της Τσέλσι των Αμπράμοβιτς-Μουρίνιο, η Γιουνάιτεντ και η Άρσεναλ αποτελούσαν στο πρώτο μισό των 00s τους μοναδικούς διεκδικητές του τίτλου. Η επιστροφή στο 4-2-3-1 συνέπεσε με την απόκτηση ενός αυθεντικού target man, του Ρουντ φαν Νίστελροϊ, ο οποίος «μάτωνε» τα αντίπαλα δίχτυα εκμεταλλευόμενος τις σέντρες ακριβείας του Μπέκαμ (μέχρι το καλοκαίρι του 2003 που ο Άγγλος σούπερ σταρ έφυγε με προορισμό τη Μαδρίτη).
Έτσι, η τρίτη περίοδος «Φέργκι» κατασταλάζει στο 4-2-3-1 με λογική 4-4-2 (σέντρες από τους πλάγιους χαφ), στο χτίσιμο επιθέσεων με ορθολογικό τρόπο από την άμυνα (ο Ρίο Φέρντιναντ ως ο ιδανικός ball playing defender) και με αξιοποίηση του Πολ Σκόουλς (δημιουργικό κεντρικό χαφ στη Γιουνάιτεντ του τρεμπλ) σε πολύ πιο προωθημένο ρόλο ως «κρυφός επιθετικός» (στο αξέχαστο, για το ελληνικό κοινό, Γιουνάιτεντ-Παναθηναϊκός 3-1, ο Σκόουλς πληγώνει το εξαιρετικό εκείνο το βράδυ «τριφύλλι» με τις κάθετες κινήσεις του στο «κουτί»).
Η τέταρτη και τελευταία τακτική επανάσταση του «Φέργκι», ως απάντηση στη διετή κυριαρχία της reactive Τσέλσι, συνέπεσε με τη διαμάχη (προσωπική αλλά και τακτική) με τον Φαν Νίστελροϊ. Ο Σερ Άλεξ αντιλήφθηκε έγκαιρα ότι η παρουσία ενός target man, ο οποίος αποζητά τάισμα με σέντρες, δεν ταιριάζει με τα «θέλω» και τις δυνατότητες του νέου μεγάλου αστεριού της ομάδας, του Κριστιάνο Ρονάλντο, ενός τύποις διαδόχου του Μπέκαμ με εντελώς διαφορετικά χαρακτηριστικά (έμφαση στη διείσδυση στην αντίπαλη περιοχή και όχι στις σέντρες από πλάγια θέση).
Η εκτός έδρας ήττα με 2-1 από τη Ρόμα στον πρώτο προημιτελικό Τσάμπιονς Λιγκ 2006-07 ήταν άκρως διδακτική, καθώς στην τακτικά καινοτόμα ομάδα του Σπαλέτι, ο Φέργκιουσον βρήκε το αντίδοτο στην αμυντική οργάνωση των Μουρίνιο-Μπενίτεζ, ένα ασύμμετρο 4-2-3-1 χωρίς φορ (κατ’ ουσίαν 4-6-0), όπου ο καθένας από τους πολυσύνθετους μεσοεπιθετικούς (Ρονάλντο, Ρούνεϊ, Τέβες, Γκιγκς) μπορούσε, με συστηματοποιημένους αυτοσχεδιασμούς, να βρεθεί σε θέση βολής.
Η ρεβάνς του Ολντ Τράφορντ, δηλαδή η διάλυση της Ρόμα με τη δική της συνταγή (7-1), προοικονόμησε τη μαγική επόμενη τριετία για τους «Κόκκινους Διαβόλους» (τρεις συνεχόμενες κατακτήσεις Πρέμιερ Λιγκ, ένα Τσάμπιονς Λιγκ, ένας χαμένος τελικός και μια παρουσία στα ημιτελικά της διοργάνωσης). Για το παγκόσμιο ποδόσφαιρο, το κυριότερο δώρο της τριετίας 2006-2009 ήταν η ραγδαία πρόοδος του «CR7», εντελώς χειραφετημένου από την ταμπέλα του «αντί-Μπέκαμ», και η αναγόρευσή του στον αδιαφιλονίκητο ηγέτη της «χρυσής φουρνιάς» των «Κόκκινων Διαβόλων».
Η αναμφισβήτητη τακτική προσαρμοστικότητα του Φέργκιουσον έπεσε στη δύση της καριέρας του πάνω στον οδοστρωτήρα του καταλανικού tiki-taka. Ιδίως στον τελικό του 2011 (ήττα με 3-1), ο Σερ Άλεξ επιχείρησε να αντιμετωπίσει την Μπαρτσελόνα, πιστεύοντας στο διασκεδαστικό ασύμμετρο πλάνο του (σε αντίθεση με τη συντηρητική λογική στον τελικό του 2009, όπου έχασε με 2-0), αλλά διαπίστωσε (όπως εξομολογείται στην αυτοβιογραφία του) ότι είχε απέναντί του την καλύτερη ομάδα που αντιμετώπισε ποτέ στην προπονητική του καριέρα.
Συντάκτης: Θωμάς Ψήμμας από την ποδοσφαιρική σελίδα Κάθε Κυριακή. Μπορείτε να βρείτε την εκπληκτική σελίδα στο Facebook ΕΔΩ.
