Το ποδόσφαιρο δεν είναι απλά ένα παιχνίδι, συνηθίζουμε να λέμε, θέλοντας να τονίσουμε την σημαντικότητα του βασιλιά των sports στη ζωή μας. Μήπως αυτή η φράση μπορεί να απομυθοποιηθεί και το ποδόσφαιρο να μπει σε δεύτερη μοίρα;
Βρισκόμαστε εν έτει 2021, εδώ που η τεχνολογία καλπάζει με γοργούς ρυθμούς, οι άνθρωποι έχουν την τάση και πλέον την ανάγκη, για όλο και περισσότερα υλικά αγαθά, εδώ που ο κόσμος προσπαθεί να αποκτήσει τα πάντα και το άγχος στις ψυχές του φαντάζει ανυπόφορο. Δεν ακούγονται όλα τόσο ειδυλλιακά, ιδιαίτερα την στιγμή που μία πανδημία και ένας επικίνδυνος ιός έχει εισβάλλει στις ζωές μας και έμελλε να αλλάξει εξ’ολοκλήρου την καθημερινότητα όλων.
Γενικότερα λοιπόν, οι ζωές μας, αν και θα έπρεπε δεδομένου της τρομακτικής αύξησης του βιοτικού επιπέδου να είναι καλύτερες, έχουν γίνει ακόμα πιο περίπλοκες. Για όλους τους ανθρώπους, για τους «κοινούς θνητούς» αλλά και τους σύγχρονους «ήρωες», τους διάσημους αθλητές. Βλέπετε, αν και πολλοί πιστεύουν πως οι αθλητές έχουν μία ζωή στρωμένη σε ροδοπέταλα με όλες τις ανέσεις, επιτρέψτε μου να διαφωνήσω λέγοντας πως οι περιπτώσεις αυτών είναι που αποτελούν τα μεγαλύτερα «ερωτηματικά».
Ο καθημερινός «βομβαρδισμός» των μέσων μαζικής δικτύωσης, μας έχει δώσει την εντύπωση πως τα χρήματα και η απόκτηση υπέρλαμπρων αγαθών μπορεί να φέρουν την ευτυχία. Για να μην παρεξηγηθώ, δεν αντιλέγω πως μία ιδιαιτέρως εύπορη οικονομική κατάσταση κάνει την ζωή αρκετά ευκολότερη, απλά δεν είναι το «κλειδί» της ευτυχίας, όσο τετριμμένο και αν ακούγεται. Έτσι δυστυχώς, στην συνείδηση του απλού ανθρώπου, και πόσο περισσότερο των νεαρών παιδιών, έχει «σφηνώσει» η ιδέα της μεγαλομανίας και το όνειρο της πλειοψηφίας εξ’αυτών είναι η απόκτηση ιλλιγγιώδων χρηματικών πόρων και ανυπέρβλητης φήμης.
Πρέπει να έρθει η ριμάδα η στιγμή, όπου θα σταματήσουμε να βλέπουμε οφθαλμαπάτες και να εθελοτυφλούμε. Τα πράγματα, όχι μόνο δεν είναι τόσο απλά και ιδανικά, αλλά αντιθέτως μοιάζουν κάπως δυσάρεστα και πολύπλοκα. Αν σπάσουμε την καλοστημένη «βιτρίνα» που εμφανίζεται μπροστά στα μάτια μας, θα αντιληφθούμε την ωμή πραγματικότητα. Εξού και το συγκεκριμένο κείμενο. Μερικές λέξεις, κάποιες ιδέες και προβληματισμοί γύρω από το ζήτημα της ψυχικής υγείας, την πολυπλοκότητας της ζωής των ποδοσφαιριστών και την απόρροια αυτού στην σύγχρονη κοινωνία. Ένα ισχυρό «ηλεκτροσόκ», μία μεγάλη «δόση πραγματικότητας» στο πιάτο.
Θυμάμαι, ήμουν σχεδόν 17 ετών όταν άκουσα στη τηλεόραση τα νέα της αυτοκτονίας του Robert Enke. Με είχε στιγματίσει. Προφανώς, όντας νεαρότερος τότε και μη γνωρίζοντας αρκετά πράγματα γύρω από την ζωή και τον αθλητισμό, η είδηση μου είχε φανεί ιδιαίτερα σοκαριστική και περίεργη. Περίεργη, καθώς δεν μπορούσα να καταλάβω το πως ένας άνθρωπος που κατόρθωσε να περάσει ακόμα και το κατώφλι της Εθνικής Γερμανίας και αποκαλούταν σαν «Θεός» στην πόλη του Ανόβερο, αποφάσισε να βάλει τέλος σ’όλα με μιας. Τότε ήταν και το πρώτο «καμπανάκι» στη συνείδηση μου, πως οι διάσημοι αθλητές δεν είναι δα και άτρωτοι.
Δεν ήταν μόνο ο Γερμανός, μακάρι να μιλούσαμε για μία μεμονωμένη περίπτωση. Το ζήτημα «κατάθλιψη» εκτυλίσσεται σαν «λαίλαπα» και «κατασπαράζει» αθώες ψυχές στο διάβα του. Μόνο στο αγγλικό ποδόσφαιρο να κοιτάξεις, θα παρατηρήσεις πως ποδοσφαιριστές που φαινομενικά μοιάζουν χαρούμενοι, έχουν υπάρξει θύματα αυτής της ύπουλης ασθένειας. Χαρακτηριστικά και πιο γνωστά παραδείγματα αυτά των Raheem Sterling, Aaron Lennon, Danny Rose και Antony Knockaert. Ο καθένας για διαφορετικούς λόγους, ο καθένας βίωσε το δράμα του διαφορετικά, αλλά όλοι είχαν έναν κοινό παρονομαστή.
«Δεν πρέπει να αφήνεις τίποτα να σε επηρεάζει. Οι ευαίσθητοι άνθρωποι πρέπει να έχουν μία πολύ ισχυρή ασπίδα. Οι νεαροί ποδοσφαιριστές είναι εκτεθειμένοι στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και λαμβάνουν πολύ άσχημα μηνύματα. Η κατάθλιψη “χτυπάει” τον καθένα διαφορετικά. Ήξερα κάποιον που η καρδιά του χτυπούσε 1000 φορές το λεπτό. Εγώ ένιωθα άρρωστος, ανίκανος να σηκωθώ από το κρεβάτι, κλεισμένος μέσα όλη την ημέρα. Μία άλλη μέρα, ενώ όλα ήταν εντάξει, μπήκα στα αποδυτήρια και έπαθα κρίση πανικού, έχασα τις αισθήσεις μου. Τα δημοσιεύματα των εφημερίδων με επηρέαζαν, όσο και αν δεν ήθελα να τα λάβω σοβαρά υπόψιν. Τα λόγια και τα μηνύματα του κόσμου επίσης. Αυτές οι προσβολές και οι χυδαίοι χαρακτηρισμοί, θέλοντας και μη, σε πειράζουν. Ήμουν νέος και λίγοι έδειξαν ενδιαφέρον για το πρόβλημα μου, οι περισσότεροι απλά αδιαφόρησαν», εκμυστηριεύτηκε ο Bojan Krkic, άλλοτε ποδοσφαιριστής της Stoke City.
Ο Ισπανός είναι απλά ένας από τους πολλούς. Λίγοι γνώριζαν για τον «εφιάλτη» του και ο κόσμος, μη γνωρίζοντας βέβαια, έκανε την ζωή του ακόμα πιο μαρτυρική. Είναι βέβαιο πως εάν ψάξεις πιο βαθιά, θα βρεις πολλές και ανάλογες περιπτώσεις σαν και αυτή του Bojan. Ποδοσφαιριστές που κλείνονται στον εαυτό τους, μην μπορώντας να διαχειριστούν την πίεση, την φήμη και την κριτική. Γνωστό πανεπιστήμιο του Λονδίνου οργάνωσε μία έρευνα γύρω από το ζήτημα της ψυχικής υγείας και τα αποτελέσματα ήταν τρομακτικά, μιας και αποφάνθηκε πως 1 στους 4 επαγγελματίες ποδοσφαιριστές βιώνουν ή έχουν βιώσει κρίσεις πανικού και κατάθλιψη. Διέγνωσε επίσης, πως είναι πιο πιθανόν ένας επαγγελματίας ποδοσφαιριστής να εμφανίσει ανησυχητικά συμπτώματα απ’ότι η υπόλοιπη μερίδα του πληθυσμού, εξαιτίας κυρίως των πολύχρονων τραυματισμών και της γενικής έκθεσης του ατόμου.
Εάν δεν έχετε πειστεί πως η κατάθλιψη είναι η ασθένεια της σύγχρονης εποχής, τότε παραθέτω και μία ακόμα συγκλονιστική έρευνα. Η διεθνής ομοσπονδία επαγγελματιών ποδοσφαιριστών, ή πιο γνωστή με το απλό FIFPro, συγκέντρωσε στοιχεία από σχεδόν 2000 ποδοσφαιριστές ανά τον κόσμο, συγκεκριμένα από 16 διαφορετικές χώρες και παρέθεσε τα παρακάτω αποτελέσματα. Το 15% των αρσενικών αθλητών και το 22% του γυναικείου είχε καταπονεθεί από την κατάθλιψη. Τουτέστιν, σχεδόν το 1/5. Μάλιστα, συνολικά το 75% των ερωτηθέντων αποκάλυψε πως λαμβάνει ή έλαβε φαρμακευτική αγωγή, ώστε να κατανικήσει το άγχος και το stress. Το πείραμα αυτό, για να μιλήσουμε πιο συγκεκριμένα, έλαβε χώρα κατά την διάρκεια της πανδημίας και έδειξε πως οι αριθμοί αυτοί διπλασιάστηκαν σε σχέση με ότι υπήρχε προ ιού, πράγμα απολύτως φυσιολογικό και κατανοητό.
«Κόντεψα να τρελαθώ, επειδή όλη μου η ζωή ήταν γύρω από το ποδόσφαιρο. Έκανα προπονήσεις με την πρώτη ομάδα, το ίδιο και με την U-23. Όλη μου την ημέρα ήμουν στο γήπεδο. Τελείωνα την προπόνηση, έκανα μπάνιο και έφευγα. Έβαζα τα ρούχα μου, δεν μιλούσα σε κανέναν και αυτό ήταν. Ο προπονητής μου μου τηλεφωνούσε, καθώς νόμιζε ότι θα αυτοκτονήσω και θα κάνω καμία τρέλα. Άκουσα διάφορα, όπως “είσαι σκουπίδι” ή “είσαι άχρηστός”, όταν απορρίφθηκα. Ήμουν μόλις 18-19 ετών, δεν ήμουν προετοιμασμένος για όλο αυτό», αναφέρει ο Olu Maintain, ποδοσφαιριστής που δεν έκανε ποτέ καριέρα μετά τις απορρίψεις σε νεαρή ηλικία.
Η διεθνής ομοσπονδία, σε επίσημη τοποθέτηση της τον Ιανουάριο του 2019, ανέφερε πως τα κρούσματα κατάθλιψης είναι τρομακτικά υψηλά σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια. Κοντά στους 400 επαγγελματίες ποδοσφαιριστές έχουν περάσει το κατώφλι, με σκοπό να ζητήσουν ψυχολογική βοήθεια. Αριθμός που έκανε την εμφάνιση του το 2018, ενώ εν έτει 2016 υπήρξαν μόλις 150 ανάλογες περιπτώσεις. Η ραγδαία άνοδος δεν μπορεί να περάσει απαρατήρητη.
«Η βιομηχανία του ποδοσφαίρου είναι δύσκολη. Έχει πολλά πάνω-κάτω. Σαν άντρες, πρέπει να ξεπερνάμε τα εμπόδια και να προχωράμε. Αυτό έκανα για χρόνια, ώσπου έφτασα σε σημείο να αποπειραθώ να αυτοκτονήσω. Είχα ταλαιπωρηθεί φρικτά και κανείς δεν το ήξερε. Έπαιρνα μεταγραφές και δεν καταλάβαινα τον λόγο που ένιωθα ότι δεν είμαι χαρούμενος. Δεν το έκανα πλέον με ευχαρίστηση. Πρέπει να κάνεις πολλές θυσίες και αρκετές φορές, πρέπει να βάλεις στην άκρη τις αξίες σου. Άνθρωποι σε πιέζουν και σου ασκούν έντονη κριτική, δεν σε αφήνουν να αναπνεύσεις. Ακόμη και όταν αποφάσισα να αποσυρθώ, είχα προτάσεις, αλλά επέλεξα να απέχω», δήλωσε ο Marvin Sordell, παλαίμαχος πλέον επιθετικός (αποσύρθηκε στα 29 του) με σπουδαία καριέρα σε Watford και Coventry City.
Όλα ξεκινάνε τόσο αθώα, που δεν καταλαβαίνεις πότε σε «χτυπάει». Αρχικά η απομόνωση. Κλείνεσαι στον εαυτό σου, δεν θέλεις να μιλήσεις σε κάποιον. Άνθρωποι προσπαθούν να έρθουν σε επαφή με εσένα, αλλά εσύ αγνοείς τηλεφωνήματα και μηνύματα. Δεν απαντάς καν στα e-mails σου. Πληθώρα αναπάντητων μηνυμάτων και τότε, ο κόσμος αρχίζει να αναρωτιέται εάν έχεις πεθάνει ή εάν ξαφνικά η τρέλα, σου βάρεσε την πόρτα. Νιώθεις πως όλοι είναι εναντίον σου και δεν βγαίνεις ποτέ από το σπίτι. Δεν θέλεις να αντικρίσεις το φως του ήλιου, γιατί θα «αναγκαστείς» να κοινωνικοποιηθείς.
Η συνέχεια πιο δραματική και επίπονη. Αυτό κρατάει για μήνες και εσύ δεν μιλάς. Στέκεσαι στη γωνιά του σπιτιού σου, κλεισμένος στο καβούκι σου, γιατί δεν έχεις το κουράγιο και την θέληση για ζωή. Δεν θέλεις να μάθει ο κόσμος πως «κατάντησες». Αισθάνεσαι ντροπή, μειονεκτικά, φοβάσαι τον χλευασμό. Δεν υπάρχει πισωγύρισμα όμως. Είτε μιλάς σε φίλους και ειδικούς και μαζί παλεύεται το «τέρας», είτε κάθεσαι και σε σκοτώνει σιγά-σιγά. Σου τρώει το μεδούλι και εσύ αργοπεθαίνεις. Διαλέγεις και παίρνεις. Ξέρω πως μιλώντας εκ του ασφαλούς, όλα μοιάζουν εύκολα, αλλά οι επιλογές είναι μετρημένες.
Γι’αυτό τον λόγο και επειδή είμαστε πάνω από όλα άνθρωποι, οφείλουμε να απλώσουμε σανίδα σωτηρίας και χέρι βοηθείας. Αν δεις πως κάποιος γνωστός ή φίλος αντιμετωπίζει προβλήματα ψυχικής υγείας, τότε δράσε. Όσο και αν σου λέει, πως είναι ανώφελο και πως πρέπει να μείνει μόνος του. Εσύ και οι υπόλοιποι να είστε εκεί. Είναι δύσκολο, πολύ δύσκολο να το κάνεις, το γνωρίζω, αλλά μπορείς. Έχεις την δύναμη να τον σώσεις, είσαι ικανός να του αλλάξεις την ζωή.
Εσύ, ναι εσύ που διαβάζεις αυτό το κείμενο και μπορεί να έχεις υπάρξει θύμα αυτής της ύπουλης ασθένειας, δεν είσαι μόνος. Δεν είναι ντροπή να νιώθεις άσχημα, δεν έχεις το στίγμα επειδή δεν είσαι άτρωτος ψυχολογικά. Εγώ δεν μπορώ να καταλάβω το πως αισθάνεσαι καθημερινά, το πως είναι να μην έχεις την ενέργεια και την όρεξη να κάνεις κάτι, το πως παλεύεις με τους «δαίμονες» σου, και κανείς δεν μπορεί να συμμεριστεί την θέση σου, γιατί αυτή είναι μία προσωπική μάχη. Παρόλα αυτά, μπορώ να καταλάβω και ξέρω πως αντικρίζω έναν άνθρωπο ικανό για πολλά, έτοιμο να πράξει περισσότερα στη ζωή, δυνατό ώστε να πετύχει τους στόχους του και να κυνηγήσει τα όνειρα του. Ποτέ δεν είναι αργά και η ζωή είναι όμορφη. Τόσο με τις χαρές της, όσο και με τις λύπες της. Άλλωστε, οι άσχημες στιγμές είναι αυτές που μας κάνουν να εκτιμήσουμε το νόημα της ύπαρξης μας ακόμα περισσότερο. Και πίστεψε με, νικώντας το «τέρας», η ζωή σου θα γίνει πιο γλυκιά και το γεύμα σου θα είναι πιο νόστιμο από κάθε άλλη φορά, γιατί θα είσαι πλέον ελεύθερος, απελευθερωμένος και πιο δυνατός από ποτέ.
Αν χρειάζεσαι βοήθεια ή/και μία επιστημονικά τεκμηριωμένη πληροφόρηση γύρω από το θέμα, αλλά και διαφορετικά προβλήματα ψυχικής υγείας, τότε μπορείς να τηλεφωνήσεις στο 1034. Μία γραμμή ενημέρωσης, ψυχολογικής και συναισθηματικής στήριξης, που στόχος της είναι να συμβουλέψει και να παραπέμψει ανθρώπους σε αντίστοιχες Δημόσιες Υπηρεσίες Ψυχικής Υγείας. Απευθύνεται σε οποιονδήποτε νιώθει την ανάγκη να μιλήσει και να ζητήσει υποστήριξη για ζητήματα σχετικά με την κατάθλιψη ή γενικότερα θέματα ψυχικής υγείας που απασχολούν τον ίδιο ή πρόσωπα του περιβάλλοντός του. Οι συνομιλίες είναι ανώνυμες και εμπιστευτικές.
