Δεν φαντάζεστε τι κρύβεται πίσω από τα σήματα μερικών από των συλλόγων του αγγλικού ποδοσφαίρου.
Το σήμα στην καρδιά των ποδοσφαιριστών είναι ιδιαίτερο. Είναι ένας αντικατοπτρισμός. Αντικατοπτρισμός ιστορίας, παράδοσης, λαογραφίας, ταυτότητας. Είναι σύμβολο. Σύμβολο πάθους, αγάπης, προσφοράς, αυτοθυσίας. Στην Αγγλία, οι συνθήκες ήταν και είναι τέτοιες τον περασμένο ενάμιση αιώνα, που επέτρεψαν να ευδοκιμήσουν όλα αυτά τα χαρακτηριστικά και οι αρετές μέσα από το ποδόσφαιρο. Θες να μάθεις λοιπόν τι ιστορία κρύβει η πόλη που εκπροσωπεί ένας σύλλογος; Κοίτα πίσω από το έμβλημά του. Θες να ανακαλύψεις τους ανθρώπους που την ακολουθούν; Κοίτα πίσω από το έμβλημά του.
Παρακάτω θα ταξιδέψουμε μαζί αρκετές δεκαετίες πίσω και θ’ ανακαλύψουμε μαζί αυτές τις ιστορίες. Αλλά πρώτα, θα εμπλακείτε και αλλιώς σε αυτό το ταξίδι.
Τ’ αδερφάκια μας στους The Football Romantics, ξεκίνησαν ένα ιδιαίτερο διαδικτυακό πρωτάθλημα. Πολλοί από σας το έχετε ήδη αγαπήσει, σαν ένα καθημερινό σπέσιαλ παιχνίδι της καραντίνας. Αυτή την φορά επιστρέφει με το ΑΓΓΛΙΚΟ ΠΡΩΤΑΘΛΗΜΑ ΕΜΒΛΗΜΑΤΩΝ! Σε συνεργασία θ’ αναδείξουμε μαζί το ομορφότερο έμβλημα του English Football! Θ’ αναμετρηθούν οι 92 ομάδες των Premier League, Championship, League One και League Two. Για τις μικρότερες κατηγορίες, ετοιμάζεται κάτι στο μέλλον από τους συντάκτες των ΕΥΑΠ. Η πρώτη φάση αποτελούντο από ομίλους των τεσσάρων, όπου οι δύο ομάδες με τις περισσότερες ψήφους πέρασαν στην επόμενη φάση. Εκεί ξεκίνησαν τα νοκ-άουτ ζευγάρια, όπου βρισκόμαστε αυτή την στιγμή που μας διαβάζετε! Στην φάση των «46» κονταροχτυπιούνται πανέμορφα αγγλικά εμβλήματα, με περίπου 1.000 άτομα να ψηφίζουν σε κάθε ζευγάρι. Ψηφίστε και σεις καθημερινά στα polls, που ανεβαίνουν στην σελίδα των The Football Romantics στο Facebook (ΠΑΤΗΣΤΕ ΕΔΩ)
Πίσω στο ταξίδι μας τώρα. Παρακάτω οχτώ ενδιαφέρουσες και αρκετά άγνωστες ιστορίες για οχτώ επαγγελματικούς συλλόγους από τις πρώτες τέσσερις κατηγορίες του αγγλικού ποδοσφαίρου. Γράφει ο Βασίλης Βασιλείου:
Watdford
Πόσο παράξενο σας φαίνεται μια ομάδα με ελάφι στο σήμα της, να έχει παρατσούκλι οι «Σφήκες»; Στην περίπτωση της Watford, καθόλου! Αν έχετε και εσείς αυτήν την απορία, ήρθε η ώρα να τη λύσουμε.
Στα πρώτα χρόνια της ίδρυσής της, προσωνύμιο της ομάδας αποτελούσε το «Ζυθοποιοί», λόγω της τοπικής ζυθοποιίας «Benskins», στην οποία άνηκε το οικόπεδο που βρίσκεται το Vicarage Road (γήπεδο της ομάδας). Ωστόσο, το συγκεκριμένο παρατσούκλι δεν φάνηκε ιδιαίτερα δημοφιλές, με αποτέλεσμα όταν η ομάδα υιοθέτησε την γαλανόλευκη εμφάνιση τη δεκαετία του 1920, να αποκτήσει νέο χαϊδευτικό ως οι «Μπλε». Ως τότε, το σήμα της ομάδας ήταν μια απλή λευκή ασπίδα με τα αρχικά W.F.C. (Watford Football Club), τίποτα τρομερό δηλαδή.
Το 1950 κάνει την πρώτη εμφάνισή του, το κεφάλι του ελαφιού, σε σχέδιο που δεν έχει καμία σχέση με το σημερινό βέβαια (θα το δεις αργότερα στα σχόλια, κάνε λίγο υπομονή). Κάτι που άλλαξε το 1959, όταν και τα χρώματα της ομάδας από λευκό και μπλε, έγιναν χρυσό και μαύρο. Βάση των χρωμάτων της ομάδας, οι οπαδοί επέλεξαν μέσω ψηφοφορίας το νέο παρατσούκλι της ομάδας, αφού οι εμφανίσεις θύμιζαν… σφήκες. Μαζί με την αλλαγή χρωμάτων, έρχεται και η επιστροφή της ασπίδας του 1927 ως έμβλημα, αυτή τη φορά σε κιτρινόμαυρη απόχρωση.
Το 1968 ο σύλλογος αποφασίζει να αλλάξει το σήμα και πάλι, δημιουργώντας το πρώτο σχέδιο με την απεικόνιση σφήκας επάνω. Ενώ το 1974, ίσως σε μια από τις πιο κιτς επιλογές στην ιστορία του αγγλικού ποδοσφαίρου, έμβλημα της ομάδας γίνεται η μασκότ της, «ο Χάρι η Σφήκα».
Φαντάζομαι πως και οι ίδιοι κατάλαβαν το λάθος, αφού 4 χρόνια αργότερα έρχεται ο ολοκληρωτικός επανασχεδιασμός του σήματος. Η μασκότ δίνει την θέση της στο σχέδιο που έχει επικρατήσει ως και σήμερα, το κεφάλι ενός αρσενικού ελαφιού. Έμπνευση αποτελούν τα «fallow deers» (ή harts), στα οποία οφείλεται και η ονομασία της περιοχής του Hertfordshire, όπου εδρεύει η ομάδα. Μάλιστα, τέτοια ελάφια μπορεί να συναντήσει κανείς και στην Ρόδο, τα λεγόμενα «Πλατώνια» για τους γνώστες.
Παρά την αλλαγή αυτή, το παρατσούκλι οι «Σφήκες» παρέμεινε, αφού τα χρώματα της ομάδας δεν άλλαξαν και σε συνδυασμό με το πλατώνι, δημιουργείται μια άκρως ικανοποιητική και ενδιαφέρουσα απάντηση στην αρχική μας απορία!
Plymouth Argyle
Η Plymouth έχει υιοθετήσει δύο διαφορετικά εμβλήματα στο ρου της ιστορίας. Το πρώτο ήταν ουσιαστικά το οικόσημο της πόλης, το οποίο απεικονίζει τον διαγώνιο σταυρό του Αγίου Ανδρέα, προστάτη της πόλης, με τους τέσσερις πύργους να αφορούν την οχύρωση της πόλης.
Το δεύτερο έμβλημα είναι αυτό που έχει επικρατήσει έως και σήμερα. Απεικονίζει το «Mayflower», πλοίο το οποίο μετέφερε τους πρώτους αποίκους το 1620 από το Plymouth στον Νέο Κόσμο, οι οποίοι εγκαταστάθηκαν στην περιοχή που είναι γνωστή ως Μασαχουσέτη των Ηνωμένων Πολιτειών. Αυτός είναι και ο λόγος που το παρατσκούκλι της ομάδας είναι «Pilgrims», ως αναφορά στην θρησκευτική ομάδα που έκανε το ταξίδι.
Sheffield Wedensday
Από το 1912 η κουκουβάγια έχει γίνει το θέμα της ομάδας. Το πρώτο έμβλημα εμφανίστηκε το 1956 και απεικονίζει μια ασπίδα που περικλείει μια κουκουβάγια καθήμενη σε κλαδί, ενώ κάτω από το κλαδί εμφανίζεται το «Λευκό Ρόδο του Γιόρκ». Στις ρίζες της ασπίδας υπάρχει το μότο “Consilio et Animis”, το οποίο μεταφράζεται ως «Σοφία και Κουράγιο».
Το 1973 το έμβλημα αντικαταστάθηκε από ένα μίνιμαλ σχέδιο της κουκουβάγιας ενός φοιτητή, το οποίο παρέμεινε μέχρι το 1995. Τότε επέστρεψε το σχέδιο της ασπίδας, με αρκετές αλλαγές βέβαια, αφού απουσίαζε το λατινικό μότο, το «Ρόδο του Γιορκσάιρ» βρισκόταν πάνω από το κεφάλι της κουκουβάγιας, ενώ στην κορυφή όλων βρισκόταν η λέξη «Hillsborough».
Τέσσερα χρόνια αργότερα επέστρεψε το μίνιμαλ σχέδιο, το οποίο παρέμεινε μέχρι και το 2016, όταν ο νέος ιδιοκτήτης της Wednesday επανέφερε το πρωταρχικό σχέδιο του 1956.
Salford City
Παρόλο που η ομάδα ιδρύθηκε το 1940, έμβλημα στην φανέλα εμφανίστηκε για πρώτη φορά το 1963. Συγκεκριμένα, σύμβολο της ομάδας έγινε το λιοντάρι, επιλογή εμπνευσμένη
από το οικόσημο της πόλης του Σάλφορντ.
Στη διάρκεια του χρόνου, δεν έχουν πραγματοποιηθεί σημαντικές αλλαγές στο σήμα της ομάδας, με το πρώτο να είναι σε σχήμα ασπίδας (1963-89), ενώ άλλοτε ήταν κυκλικό (1989-92, 1992-2006, 2010-14) και άλλοτε τετράγωνο (1984-89, 2006-10) με το λιοντάρι πάντα να δεσπόζει στην μέση.
Ωστόσο, τον Μάρτιο του 2014 η ομάδα εξαγοράζεται από την διάσημη «Class of ’92» της Manchester United (Ryan Giggs, Paul Scholes, Nicky Butt, Gary και Phil Neville) σε συνεργασία με τον ιδιοκτήτη της Valecia, Peter Lim. Έτσι, προκύπτει αλλαγή στα χρώματα της ομάδας, από πορτοκαλί και μαύρο σε κόκκινο και λευκό, Manchester United γαρ, και φυσικά αλλαγή στο έμβλημα. Το παραδοσιακό λιοντάρι,
δίνει την θέση του σε μια μοντέρνα απεικόνιση του κεφαλιού του ζώου, σε σχήμα το οποίο αποτελεί αναφορά στην κύτη των πλοίων που υπάρχουν στις αποβάθρες του Σάλφορντ (φαντάσου ότι κοιτάς την κάτοψη ενός πλοίου).
Blackburn Rovers
Στην ιστορία της, η Blackburn έχει χρησιμοποιήσει 4 διαφορετικά εμβλήματα. Από το 1875 μέχρι το 1882, έμβλημα του συλλόγου ήταν ο «Σταυρός της Μάλτας». Ενώ παράλληλα, στους τελικούς του Κυπέλλου Αγγλίας, η παράδοση θέλει το οικόσημο της πόλης να κοσμεί την φανέλα της Blackburn, κάτι που έχει συμβεί και στις 8 φορές που ο σύλλογος έχει φτάσει στον τελικό της διοργάνωσης, με τελευταία αυτήν του 1960 απέναντι στη Wolves.
Ωστόσο, από το 1882 μέχρι το 1974, η ομάδα δεν είχε επίσημο έμβλημα με εξαίρεση τους τελικούς του FA Cup, όπως αναφέρθηκε παραπάνω. Το ’74 λοιπόν, το «Ρόδο του Λανκασίρ» με τα αρχικά «B.R.F.C.» από κάτω, γίνεται το νέο σήμα της ομάδας, το οποίο παρέμεινε για τα επόμενα 15 χρόνια απαράλλακτο.
Από 1989 μέχρι και σήμερα, χρησιμοποιείται το έμβλημα με την μορφή που έχει στην εικόνα, με τα το «Ρόδο του Λανκασίρ» να είναι περικυκλωμένο από το πλήρες όνομα της ομάδας και το έτος ίδρυσης, ενώ στην βάση υπάρχει το μότο του συλλόγου (και της πόλης), “Arte Et Labore”, το οποίο μεταφράζεται ως «Τέχνη και Εργασία».
Everton
Στο τέλος της σεζόν 1937-38 ο γραμματέας της Everton, Theo Kelly ανάλαβε να σχεδιάσει το έμβλημα της ομάδας. Δούλεψε αρκετό καιρό πάνω στην ιδέα, και εν τέλη κατέληξε να χρησιμοποιήσει τον «Πύργο του Έβερτον».
«The Everton Tower» ή «Prince Rupert’s Tower», όπως είναι το προσωνύμιο στα αγγλικά, είναι άρρηκτα συνδεδεμένος με την περιοχή Έβερτον στην πόλη του Λίβερπουλ και μπορεί να τον θαυμάσει κανείς ακόμα και σήμερα.
Ο Πύργος, συνοδευόμενος από το μότο του συλλόγου “Nil Satis, Nisi Optimum”, που σημαίνει «Τίποτα δεν είναι αρκετό, πέραν του καλύτερου» και στεφάνια δάφνης, συνθέτουν το έμβλημα της ομάδας του Merseyside από το 1938, με αρκετές παραλλαγές μέσα στα χρόνια. Η τελευταία αλλαγή έλαβε χώρα το 2014 μετά από ψηφοφορία ανάμεσα στους φιλάθλους και είναι αυτή που έχει επικρατήσει μέχρι και σήμερα.
Oldham Athletic
Η δημιουργία του σήματος της Oldham βρίσκει τις ρίζες της (ναι καμία έκπληξη), στο οικόσημο της πόλης. Η κουκουβάγια έχει πρωταγωνιστικό ρόλο σε όλες τις παραλλαγές του σήματος στον ρου της ιστορίας, αφού παραμένει αναλλοίωτη σε κάθε αλλαγή. Ωστόσο, αυτό που χρίζει αναφοράς είναι η επιλογή της κουκουβάγιας ως σύμβολο της πόλης και κατ’ επέκταση της ομάδας.
Ταξιδεύοντας πίσω στον χρόνο, το συμβούλιο της πόλης αποφάσισε να υιοθετήσει ως σύμβολό της, το οικόσημο της οικογένειας Oldham, της οικογενείας που ήταν η πιο γνωστή της περιοχής με αρκετά μέλη της να κατέχουν εξέχουσες θέσεις. Η ιδιαίτερη και βαριά προφορά της γλώσσας από τους ανθρώπους της περιοχής, έκαναν το Oldham να ακούγεται σαν Owldham (ή Owdham), κάτι που συμβαίνει μέχρι και σήμερα.
Έτσι, η οικογένεια έκανε ένα έξυπνο τρικ, αφού χρησιμοποίησε σαν σύμβολο τις κουκουβάγιες (owl=κουκουβάγια), για λόγους… marketing (όπως θα έλεγε κανείς με σημερινούς όρους), μεταλαμπαδεύοντας αυτήν την επιλογή στην συνέχεια και στην πόλη.
Derby County
Όπως οι περισσότεροι σύλλογοι της Αγγλίας, έτσι και η Derby δεν είχε κάποιο επίσημο σήμα στα πρώτα χρόνια της ίδρυσής της. Το πρώτο έμβλημα στην φανέλα εμφανίστηκε το 1924 και απεικόνιζε μια ασπίδα χωρισμένη σε τρία ίσα μέρη. Στο πρώτο υπήρχε το «Ρόδο των Τυδώρ» (Tudor Rose) και ένα στέμμα, στο δεύτερο ένα ελάφι σε πάρκο και στο τρίτο ένα κεφάλι κριαριού. Τα τέσσερα αυτά σύμβολα ήταν άρρηκτα συνδεδεμένα με την ιστορία της πόλης του Ντέρμπι. Ωστόσο, το συγκεκριμένο σχέδιο παρέμεινε μόλις για δύο χρόνια στην φανέλα.
Το 1934 έκανε την εμφάνισή του ένα ακόμη σχέδιο. Στο ίδιο μοτίβο με μια ασπίδα χωρισμένη σε τρία μέρη, χωρίς αυτήν τη φορά το ελάφι, με το ρόδο, το στέμμα και το κριάρι να πρωταγωνιστούν. Δεκατρία χρόνια αργότερα, έρχεται ακόμη μια αλλαγή, αφού αφαιρέθηκαν το ρόδο και το στέμμα, με τα αρχικά «DC» (Derby County) και «FC» (Football Club), να παίρνουν τη θέση τους. Κάπως έτσι φτάνουμε στο 1971, όταν και το κριάρι αποκτά την κεντρική θέση στο έμβλημα, το οποίο έχει διατηρηθεί έως και σήμερα με μικρές αλλαγές.
Μεγάλο ερώτημα αποτελεί όμως η επιλογή του κριαριού. Σε αρκετούς αγγλικούς συλλόγους βλέπουμε την επιλογή συμβόλων από το οικόσημο της πόλης, με το λιοντάρι και το ρόδο να κυριαρχεί. Στην περίπτωση της Derby όμως δε συμβαίνει αυτό, αφού και το ελάφι (που προέρχεται από το οικόσημο) και το «Ρόδο των Τυδώρ», δεν απεικονίζονται πλέον στο έμβλημα της ομάδας.
Την απάντηση μας δίνει ένα παραδοσιακό τραγούδι της Αγγλίας που περιγράφει μια φανταστική ιστορία (κάτι σαν τις δικές μας ραψωδίες), το οποίο έχει τίτλο «Το Κριάρι του Ντέρμπι» (επίσης γνωστό και ως «Καθώς Πήγαινα στο Ντέρμπι»). Το συγκεκριμένο τραγούδι ήταν αρκετά δημοφιλές μεταξύ των Βρετανών, ταξιδεύοντας μάλιστα ως και την Αμερική, με τις φήμες να θέλουν τον George Washington, πρόεδρο των Η.Π.Α., να έχει απαγγείλει στίχους του. Όπως καταλαβαίνετε λοιπόν, δεν ήθελε πολύ για τους κατοίκους του Ντέρμπι, να υιοθετήσουν το κριάρι ως σύμβολο, όχι μόνο των αθλητικών ομάδων αλλά και ολόκληρης της πόλης.
Luton Town
Όπως στους περισσότερους αγγλικού συλλόγους, έτσι και στην περίπτωση της Luton, έμπνευση του εμβλήματος αποτελεί το οικόσημο της πόλης. Η μέλισσα, που απεικονίζεται πάνω στον λευκό σταυρό, αντιπροσωπεύει την βιομηχανία και η κυψέλη πάνω δεξιά προσδιορίζει την υφαντουργία ψάθας, για την οποία η πόλη του Λούτον είναι αρκετά γνωστή. Εξού και το σιτάρι στην πάνω αριστερή γωνία.
Το ρόδο στην κάτω αριστερή πλευρά αποτελεί φόρο τιμής στον Sir Robert Napier, ο οποίος μαζί με ένα γκρουπ Σκωτσέζων έφεραν την τέχνη της υφαντουργίας στην πόλη, με το γαϊδουράγκαθο στα δεξιά να μαρτυρά την χώρα από την οποία ήρθαν.
Έτσι αποδεικνύεται ότι, το σήμα της ομάδας είναι αφιερωμένο στην τέχνη που καλλιεργήθηκε και είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με το Λούτον. Πώς να λείπει λοιπόν το ψάθινο καπέλο; Το πιο γνωστό προϊόν παραγωγής της πόλης. Άλλωστε δεν αποκαλούν άδικα την ομάδα ως «Καπελάδες»…
Συντάκτης και αρθρογράφος των κειμένων: Βασίλης Βασιλείου
Επιμέλεια και πρόλογος: Κωνσταντίνος Τσιλιμπίου
