Οι περισσότεροι θα θυμούνται αρκετά καθαρά την περίπτωση της ρωσικής Anzhi, και της κούρσας σε fast forward που έκανε στις αρχές της προηγούμενης δεκαετίας για εδραίωση στην ελίτ του πρωταθλήματος της Ρωσίας και αναγνώριση στην Ευρώπη. Η ταχύτητα που ανέπτυξε με καύσιμο ακόμη έναν μεγιστάνα πρόθυμο να βάλει βαθιά το χέρι στην τσέπη την έκαναν εξαιρετικά ευάλωτη στις στροφές κι αφού έφαγε τα μούτρα της μετά από λίγο καιρό, κοιτάει σήμερα την εποχή των φιλοδοξιών της με τη σοφία που μόνο άμα πάθεις, αποκτάς.
Με έδρα το Μαχατσκαλά, πρωτεύουσα του τοπικού κρατιδίου του Νταγκεστάν, η Anzhi καλεί σπίτι της μία από τις πιο επικίνδυνες περιοχές του κόσμου. Είναι η νοτιότερη επαρχία της Ρωσίας και συνορεύει με τις διόλου ειρηνικές Γεωργία κι Αζερμπαϊτζάν. Το 2011 το BBC «βράβευσε» το Νταγκεστάν με τον τίτλο της πιο επικίνδυνης περιοχής της Ευρώπης. Με το 80% του πληθυσμού να αυτοαποκαλούνται Μουσουλμάνοι, υπάρχει η επιθυμία για ανεξαρτητοποίηση από τη Ρωσία και την ίδρυση ενός Ισλαμικού Χαλιφάτου. Η γειτονική Τσετσενία παίζει κι αυτή τον ρόλο της, όπου ο δεύτερος πόλεμος ενάντια στο Ρωσικό κράτος τελείωσε το 2008.
Η ομάδα έχει έτος ίδρυσης το ιδιαίτερα πρόσφατο 1991, σπάζοντας το «μονοπώλιο» που απολάμβανε στην πόλη η Dynamo Makhachkala για περισσότερα από σαράντα χρόνια κι η οποία έχει βάλει λουκέτο πλέον, από το 2007. Στην αλλαγή της χιλιετίας η Anzhi κάνει την πρώτη της εμφάνιση στην πρώτη κατηγορία της Ρωσίας, κάτι που η συμπολίτισσα Dinamo δεν είχε καταφέρει ποτέ της. Οι «Αετοί» τερματίζουν στην τέταρτη θέση, κάνοντας και μερικές σπουδαίες νίκες ενάντια στην Lokomotiv και CSKA της Μόσχας, μεταξύ άλλων. Η πορεία αυτή εξασφαλίζει στην Anzhi και την παρθενική της ευρωπαϊκή συμμετοχή, στο Κύπελλο UEFA όπου κληρώνεται με την Rangers της Γλασκώβης. Λόγω θεμάτων ασφαλείας αποφασίζεται να παιχτεί ένας μονός αγώνας αντί για δύο εντός κι εκτός έδρας. Στην Βαρσοβία της Πολωνίας η Anzhi παλεύει όμως χάνει με 1-0 από τους Σκωτσέζους κι επιστρέφει σπίτι της. Δύο χρόνια μετά, η πρώτη της θητεία στην πρώτη κατηγορία ολοκληρώνεται κι υποβιβάζεται ως προτελευταία.
Επτά χρόνια μετά κατακτά την δεύτερη κατηγορία κι επιστρέφει. Κάνει μία mid-table πορεία και το 2011 είναι η ώρα να πάρει την τύχη στα χέρια της. Τρία χρόνια μετά την εξαγορά της Manchester City και την ίδια χρονιά με την εξαγορά της Paris Saint-Germain, αμφότερες από Άραβες επιχειρηματίες, η Anzhi αποκτά και τον δικό της, ντόπιο ιδιοκτήτη, Suleyman Kerimov.
Ο Kerimov έκανε την περιουσία του μετά την πτώση της ΕΣΣΔ, αρχικά ως πιστωτής σε εταιρείες κοινής ωφέλειας, κι ύστερα από επενδύσεις σε αερογραμμές και βιομηχανίες. Πριν την ανάμειξή του με την Anzhi υπήρξε και μέτοχος της Gazprom, ενώ το 2008 υπολογίζεται πως ήταν ο όγδοος πλουσιότερος άνθρωπος στη Ρωσία. Είχε επενδύσει τόσο μεγάλα κεφάλαια σε αμερικανικές μετοχές, που στην κρίση του 2008, το αμερικάνικο θησαυροφυλάκιο του ζήτησε προσωπικά να μην πουλήσει τις μετοχές του. Από την ίδια χρονιά, το 2008, εκπροσωπεί το Νταγκεστάν στη Ρωσική βουλή, θέση που κρατάει μέχρι και σήμερα.
Η πρώτη χρονιά της Anzhi υπό τον Kerimov στο γραφείο του ιδιοκτήτη έπλευσε σε τελείως αχαρτογράφητα νερά για την ομάδα (κι όχι ιδιαίτερα χαρτογραφημένα για το ποδόσφαιρο γενικά, ακόμη). Έγιναν 21 μεταγραφές, που συμπεριελάμβαναν τον σχεδόν 40χρονο Roberto Carlos και τον συμπαίκτη του στην Corinthians, Jucilei, και κόστισαν ο καθένας από δέκα εκατομμύρια ευρώ. Άλλα ονόματα ήταν ο Diego Tardelli της Atletico Mineiro, ο Yuri Zhirkov που επαναπατρίστηκε από την Chelsea, ο Christopher Samba της Blackburn και φυσικά ο παίκτης που πλέον απολάμβανε τον τίτλο του πιο ακριβοπληρωμένου ποδοσφαιριστή στον κόσμο, ο Samuel Eto’o. Η μεταγραφή του από την Inter συμφωνήθηκε στα 27 εκατομμύρια κι ο ίδιος θα έπαιρνε 20 εκατομμύρια για κάθε χρονιά που θα έμενε στην Ρωσία. Έχοντας βάλει όλα τα συστατικά στο μπλέντερ, ο Kerimov πάτησε το start αναμένοντας τα καλύτερα, όμως το αποτέλεσμα ήταν η «φτωχή» για τον ίδιο, πέμπτη θέση, που όμως έφερνε ξανά ευρωπαϊκό αγώνα για τον σύλλογο.
Τον Φεβρουάριο του 2012 αλλάζει κι ο προπονητής, τη θέση παίρνει ο Guus Hiddink με εμπειρία στην εθνική Ολλανδίας, την Real Madrid και την Chelsea. Υπό την καθοδήγηση του Ολλανδού κάνουν σεζόν-ρεκόρ ομάδας, περνάνε αγωνιστικές που την βρίσκουν μέχρι και στην πρώτη θέση, όμως εν τέλει τερματίζει τρίτη και πρέπει να «συμβιβαστεί» ξανά με το Europa League. Στην ίδια σεζόν για το Europa, περνάνε ως δεύτεροι από όμιλο με Liverpool, Udinese και Young Boys, αποκλείουν την Hannover στους 32 και φτάνουν μία ανάσα από τα προημιτελικά, στις καθυστερήσεις του δεύτερου αγώνα όμως η Newcastle πετυχαίνει το μοναδικό γκολ του ζευγαριού και πετάει την Anzhi εκτός.
Ο Kerimov είδε την απόδοση σε πρωτάθλημα κι Ευρώπη σαν τεράστια αποτυχία, αντί για πρόοδο. Ταυτόχρονα είχε δεχθεί χτύπημα στις επιχειρήσεις του. Ο Hiddink παραιτείται τον Ιούλιο του 2013 και αντικαθίσταται από τον René Meulensteen, πρώην βοηθό του Sir Alex Ferguson. Ταυτόχρονα, το μπάτζετ μειώνεται κατά 67%. Ο Eto’o κι ο Willian αποχωρούν για το Λονδίνο και την Chelsea, ο Lassana Diarra μεταγράφεται στην Lokomotiv Moscow κι ο Lacina Traore στην Monaco. Η Dinamo Moscow φαίνεται πως αξιοποίησε την κατάσταση σαν να είναι ξεπούλημα αποθήκης κι απέκτησε επτά ποδοσφαιριστές της Anzhi, μεταξύ των οποίων οι Samba, Gabulov, Denisov και Kokorin.
Παρά την τεράστια αποδυνάμωση του ρόστερ, η Anzhi βγαίνει πάλι δεύτερη σε όμιλο με την Tottenham, την μολδαβική Sheriff Tiraspol και την νορβηγική Tromsø, ο οποίος ήταν σίγουρα ευκολότερος από τον προηγούμενό της. Στην φάση των 32 κερδίζει την Genk όμως χάνει ξανά στους 16, αυτή τη φορά από την AZ Alkmaar πάλι με συνολικό σκορ 1-0. Συγκριτικά, μόλις την προηγούμενη χρονιά είχε κερδίσει την ίδια ομάδα με 1-0 και 0-5 για να μπει στους ομίλους της ίδιας διοργάνωσης. Στη Ρωσία, η διαφορά ήταν πολύ πιο προφανής. Από τρίτη, αυτή τη χρονιά τερματίζει τελευταία κι υποβιβάζεται. Τα χειρότερα αποφεύγονται και μάλιστα κερδίζουν πάλι την άνοδο και συμμετέχουν για ακόμη τέσσερις χρονιές στην μεγάλη κατηγορία.
Μέσα σε αυτά τα χρόνια ο πάλαι ποτέ φιλόδοξος ιδιοκτήτης της ομάδας την πούλησε στον λιγότερο γνωστό, Osman Kadiyev. Η ομάδα πλασάρεται συνεχώς στις χαμηλότερες βαθμολογίες του πίνακα κι αναγκάζεται μερικές φορές να δώσει αγώνες play-offs για να υπερασπιστεί την θέση της στην κατηγορία. Εν τέλει, το 2019 τελειώνει ως 15η το πρωτάθλημα, όμως δεν υποβιβάζεται στην δεύτερη, αλλά στην τρίτη κατηγορία. Παρότι είχε περάσει μισή δεκαετία από την εποχή του υπερκαταναλωτισμού τους, η επιρροή του Kerimov στα χρέη της ομάδας ήταν παρούσα. Μη έχοντας εξασφαλίσει άδεια συμμετοχής στην δεύτερη κατηγορία, ο διπλός υποβιβασμός κι η ταυτόχρονη αποδέσμευση ολόκληρου του ρόστερ ήταν μονόδρομος κι όχι πραγματική επιλογή.
Κοιτώντας πίσω και κρίνοντας εκ των υστέρων με σκοπιά ιστορικού, η χρονική βραχύτητα της επιτυχίας των «Αετών» φαντάζει μάλλον αναπόφευκτη. Εκτός κι αν ο Kerimov ήταν πρόθυμος να χρηματοδοτεί ένα ασύμφορο πρότζεκτ, ακόμη κι αν δεν έκανε τις περικοπές το 2013, η λογική υπαγορεύει πως δε θα αργούσαν πολύ περισσότερο. Η αφιλοξενία της περιοχής ήταν κάτι παραπάνω από ένα ακόμη χαρακτηριστικό της πόλης που ελάχιστα επηρεάζει μία ομάδα ποδοσφαίρου. Ο Kerimov αναγκαζόταν να «εξαγοράζει» την συναίνεση των ποδοσφαιριστών να αγωνιστούν στην Anzhi με τεράστιους μισθούς, για λόγους όπως την χαμηλότερη δημοτικότητα της ομάδας αλλά και του πρωταθλήματος που δεν ανήκει στα μεγάλα της Ευρώπης, λόγω γεωγραφικής απομόνωσης αλλά και λόγω γεωγραφικού κινδύνου. Μάλιστα, ίσως το «Makhachkala» στο όνομα της ομάδας να μην επιβεβαιώνεται ακεραίως στην πραγματικότητα. Το ρόστερ διέμενε μόνιμα σε ένα προάστιο της Μόσχας, 1500 χιλιόμετρα μακριά από την πόλη που αντιπροσωπούσε, και πραγματοποιούσε δύο τρίωρες πτήσεις ώστε να μεταβεί και να γυρίσει από το Μαχατσκαλά για κάθε εντός έδρας παιχνίδι. Επίσημη δικαιολογία για αυτή την κατάσταση και το έξοδο ήταν η έλλειψη εγκαταστάσεων στην πόλη, όμως δεν έπεισε ιδιαίτερα. Οι αγώνες οι ίδιοι δεν διέφεραν ιδιαίτερα και γινόντουσαν με παρουσία ισχυρής αστυνομικής δύναμης. Πολύ αργότερα, το 2015 όταν κι η ομάδα χαλάρωσε τον κανόνα της διαμονής μακριά από το Νταγκεστάν, ο 20χρονος ποδοσφαιριστής της Gasan Magomedov πυροβολήθηκε και σκοτώθηκε. Αν ο σκοπός της Anzhi ήταν να ενώσει τον ταλαιπωρημένο και θερμόαιμο πληθυσμό της πόλης, μπορούμε με σιγουριά να πούμε ότι απέτυχε.
Σήμερα τίποτα δεν θυμίζει την Anzhi που τερμάτιζε τρίτη στην μεγάλη κατηγορία και υποδεχόταν ομάδες όπως η Liverpool κι η Tottenham. Η περσινή της πορεία στον νότιο όμιλο την βρήκε αντιμέτωπη με ένα κατά κάποιο τρόπο δικό της phoenix club, την ιδρυθείσα το 2019 «FC Makhachkala», η οποία τα πήγε και καλύτερα από την Anzhi, που μετά από 19 αγώνες είχε μόνο δέκα βαθμούς και φλέρταρε με ακόμη έναν υποβιβασμό. Φέτος η χειμερινή διακοπή την βρίσκει στην έκτη θέση, χωρίς κάποια ρεαλιστική φιλοδοξία ανόδου, τουλάχιστον προς το παρόν. Τα αστέρια στο ρόστερ είναι πλέον άγνωστη λέξη, αφού μετά την αναγκαστική αποδέσμευση των ποδοσφαιριστών της, το νέο σύνολο της ομάδας προέρχεται αποκλειστικά από τις ακαδημίες της κι ο μέσος όρος ηλικίας είναι τα 19 έτη. Οι γηραιότεροι δε ποδοσφαιριστές, δεν ξεπερνούν τα 23 έτη.
Η ιστορία της Anzhi είναι άλλο ένα μάθημα για το τι μπορεί να πάθει κάποια ομάδα όταν γίνεται έρμαιο των καπριτσιών κάποιου πλούσιου με μικρή υπομονή και μεταβαλλόμενα ενδιαφέροντα. Τουλάχιστον, η κληρονομιά που άφησαν τα ρούβλια του Kerimov συμπεριλαμβάνουν και πολλές όμορφες ιστορίες, μεγάλες εμφανίσεις και νίκες, αλλά και αστέρια που αντάξιά τους ίσως να μη ξαναφορέσουν ποτέ την φανέλα με τον κίτρινο αετό.
Συντάκτης: Άγγελος Παλιακούδης
