Ο Μιχάλης Κατσουρής έγινε το 13ο θύμα τυφλής οπαδικής βίας στη χώρα μας, με το ποδόσφαιρο να θρηνεί ξανά σχεδόν έξι μήνες μετά τον χαμό του Άλκη Καμπανού. Αμφότεροι γιατί απλά υποστήριζαν μία ομάδα…
«Μερικοί άνθρωποι πιστεύουν ότι το ποδόσφαιρο είναι ένα ζήτημα ζωής και θανάτου. Σας διαβεβαιώνω ότι είναι πολύ, πολύ πιο σημαντικό από αυτό». Η διάσημη ρήση του Μπιλ Σάνκλι, η οποία μάλιστα κοσμεί το άγαλμά του στο Άνφιλντ, εγείρει ένα σοβαρό ερώτημα: αξίζει πραγματικά να χάσεις κυριολεκτικά τη ζωή σου για το ποδόσφαιρο, για ένα άθλημα γενικότερα, και αυτό αφορά τους αθλητές και τους προπονητές στην κάθε ομάδα, για τον ευγενή σκοπό, για τα υψηλά ιδεώδη του «ευ αγωνίζεσθαι» ή και τους απλούς οπαδούς;
Λίγοι, ελάχιστοι γνωρίζουν το παρασκήνιο αυτής της κουβέντας. Ο Σάνκλι υπηρέτησε στην Βασιλική Πολεμική Αεροπορία (RAF) κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, στην πτέρυγα που πρωτοστατούσε στην ρίψη βομβών κατά των εχθρικών δυνάμεων, εκεί που ζωή και θάνατος ήταν δύο έννοιες, που ο Σκωτσέζος θρυλικός προπονητής της Λίβερπουλ σκεφτόταν σοβαρά σε καθημερινή βάση. Η καριέρα του ως ποδοσφαιριστής τελείωσε λίγα χρόνια μετά τη λήξη του πολέμου και αποτέλεσε την αρχή της θητείας του στους πάγκους. Το ποδόσφαιρο του έδωσε μία «λύτρωση» τόσο γλυκιά, που σε σύγκριση με ότι είχε βιώσει ως τότε δεν τον ένοιαζε αν θα υπήρχε «αύριο» για τον ίδιο. Έστω κι αυτός όμως παραδέχθηκε: «Αφοσιώθηκα στο ποδόσφαιρο τόσο πολύ, σε βαθμό που η οικογένειά μου υπέφερε. Τους ζητώ συγγνώμη γι’ αυτό».
Με την πρόσφατη δολοφονία του Μιχάλη Κατσουρή η Ελλάδα συμπλήρωσε 13 θύματα -τυφλής- οπαδικής βίας, από το 1983 έως και σήμερα. Το ένα ήταν ανήλικο, τα τρία δεν είχαν κλείσει τα 20 χρόνια ζωής και μόλις ένα ξεπερνούσε τα 30. Το πρώτο θύμα, ο Άρης Δημητριάδης, μαχαιρώθηκε γιατί ρώτησε απλά πόσο είναι το σκορ, πέρυσι ο Άλκης Καμπανός για την «λάθος» απάντηση στο τι ομάδα είναι και ο Μιχάλης γιατί έπινε καφέ σε ένα οπαδικό στέκι, στο οποίο νεοναζί φίλαθλοι, ερχόμενοι από μία άλλη χώρα και συνασπιζόμενοι με κάποιους ομοϊδεάτες στη δική μας, αποφάσισαν να εκφοβίσουν, διώξουν, χτυπήσουν, σκοτώσουν.
Δεν έχει νόημα να αναφέρουμε ομάδες, γιατί ηθελημένα θα προσπαθούμε να «κρύψουμε» κάτω από το χαλί τις αντίστοιχες μειονότητες σε κάθε ομάδα. Δεν έχει νόημα να αναφέρουμε εθνικότητες, όχι γιατί οι Κροάτες… προσκλήθηκαν από Έλληνες, αλλά γιατί έχουμε ήδη σκοτώσει συμπατριώτες μας και θα θέλαμε να το κάνουμε χωρίς την παρέμβαση ξένων ενισχύσεων. Ίσως μάλιστα είναι οξύμωρο να αναφερόμαστε στους δολοφόνους ως φιλάθλους, γιατί πως γίνεται να είσαι φίλος με το άθλημα, όταν το «λερώνεις» για να πληγώσεις, για να ασκήσεις βία, για να στερήσεις ζωές, χωρίς να σε νοιάζουν οι συνέπειες που θα υποστεί;
Έχουμε γράψει ξανά για τον χουλιγκανισμό, για τη μισαλλοδοξία που κάνει σημαία και «γεννά» με λύσσα ρατσιστικά, σεξιστικά και ομοφοβικά περιστατικά, είτε λεκτικά, είτε σωματικά. Περήφανα, απροκάλυπτα μέσα στην απρόσωπη οπαδική μάζα λέμε για μάνες που@@νες, για φίλους και αδερφούς που@@ηδες και ευχόμαστε θανάτους, χωρίς να καταλαβαίνουμε ότι αναφερόμαστε και στις δικές μας μάνες, στους δικούς μας φίλους και αδερφούς, στη δική μας ζωή και στον δικό μας θάνατο.
Τα τελευταία χρόνια έγιναν μόδα και στη χώρα μας οι τηλεοπτικές εκπομπές με ποδοσφαιρικά ταξίδια – επισκέψεις σε «καυτές» έδρες ανά τον πλανήτη για μερικούς από τους πιο σημαντικούς αγώνες, που θα μπορούσε κανείς να δει. Αν έχετε ζηλέψει έστω και μία στιγμή αυτούς τους προνομιούχους ταξιδευτές, μπορώ να σας διαβεβαιώσω πως ανεξάρτητα από ποια ομάδα υποστηρίζετε και πόσο φανατικά, όταν βρεθείτε στο «πέταλο» μιας τέτοιας εξέδρας θα ανατριχιάσετε, θα σιγοτραγουδήσετε, θα παθιαστείτε, θα πανηγυρίσετε ένα γκολ μίας ομάδας, που αν συναντούσατε αγώνα της στην τηλεόραση θα αλλάζατε κανάλι βαριεστημένοι.
Έχουμε ακούσει συχνά να λένε ότι το μίσος είναι ένα συναίσθημα ισχυρότερο της χαράς, ισχυρότερο της αγάπης. Σύμφωνα με τον ψυχολόγο Ρόμπερτ Στέρνμπεργκ, καθηγητή του Πανεπιστήμιο Κορνέλ, και την περίφημη του «Τριγωνική Θεωρία του Μίσους», αυτό διακρίνεται σε αποστροφή, πάθος και περιφρόνηση. Διαφορετικές ποσότητες αυτών των στοιχείων μπορούν να παράγουν ένα μίσος ψυχρό και υπολογιστικό, ένα διαφορετικό στο οποίο κυριαρχεί η απέχθεια και στο χειρότερο, το οποίο δίνει το κίνητρο για καταστροφή, για αφανισμό. Έστω κι αν ο ίδιος με την έρευνά του παρατηρεί ότι το τελευταίο είδος σχεδόν πάντα συναντάται με άτομα που ξέρουμε προσωπικά, που έχουμε μισήσει σταδιακά, μέσω του χουλιγκανισμού το βλέπουμε συχνά εναντίον ατόμων παντελώς αγνώστων. Μισούμε την ομάδα, την ιδέα και όχι τον Μιχάλη, τον Άλκη, τον Γιάννη και τον Άρη.
Είναι όμως τέτοια η απόσταση μεταξύ μίσους και χαράς, στη χημεία του εγκεφάλου, που αδυνατώ να πιστέψω πως αυτός που πανηγυρίζει για το «χτύπημα» στον αντίπαλο, μπορεί να νιώσει το ίδιο όταν θα σκοράρει απέναντί του. Τότε είναι που η ομάδα, το γκολ γίνεται πρόφαση για μία άλλη ζωώδη, μισάνθρωπη έκφανση της προσωπικότητας μας, που μασκαρεύεται με ποδοσφαιρικά χρώματα και σύμβολα, όπως ένας κοινός εγκληματίας θα φορούσε μία κουκούλα, μία μάσκα.
Προφανώς το πρόβλημα δεν εντοπίζεται μόνο στην μηδαμινή ποδοσφαιρική παιδεία των χούλιγκανς, τις τάχα μου «ποδοσφαιρικές» εγκληματικές οργανώσεις και τη διαιώνιση του προβλήματος καταπώς συμφέρει τις μαφιόζικες τακτικές γνωστών αγνώστων σε διοικήσεις συλλόγων και κυβερνήσεις. Η εγκληματική αδράνεια της αστυνομίας στην δολοφονία του Μιχάλη έκανε τον γύρο του κόσμου και δεν πρέπει να παραγνωρίζεται. Είναι όμως εύκολο να στρέψουν το δάχτυλο στο ποδόσφαιρο και στον παράλογο φανατισμό που το περιβάλλει, από το να βελτιώσουν αποτελεσματικά τη λειτουργία της δημόσιας τάξης. Αν δεν γίνουμε εμείς η αλλαγή που θέλουμε να δούμε στους φιλάθλους, θα δίνουμε πάντα «πάτημα» για αστυνομική αδιαφορία ή εκτεταμένη βία, ανάλογα την περίπτωση.
Στο τραγούδι «Οπαδός» των Anser και Eversor υπάρχει ένα τετράστιχο, παράδοξα ταιριαστό στα όσα περιγράφουμε. «Κι άμα ρωτάς τι απογίνανε τα παιδιά από τη θύρα που χορεύαμε στα ντέρμπι αγκαλιά, είναι χαμένοι κι αυτοί, χαμένοι μέσα στα προβλήματα, μα που και που ακούω τις φωνές τους μέσα στα συνθήματα». Η εξέδρα είναι μια διέξοδος από τα προβλήματα, τα συνθήματα γίνονται μία «γαλήνια» φωνή ενότητας, όμως αργά ή γρήγορα θα χάσουμε τους συνοπαδούς μας, γιατί η ζωή μακρυά από το γήπεδο παραμένει δύσκολη κι επονείδιστη.
Αν βρεθείς στο γήπεδο του Άρη ή της ΑΕΚ, κλείσε τα μάτια και ίσως σε κάποιο σύνθημα καταφέρεις να ακούσεις τη φωνή του Άλκη και του Μιχάλη αντίστοιχα. Δεν θα είναι όμως στην αγκαλιά σου, δεν θα χορεύετε μαζί, γιατί αυτοί χάθηκαν στ’ αλήθεια, έκαναν πράξη αυτό που πολλοί έχουν πει παθιασμένα, ότι για την ομάδα θα έδιναν και τη ζωή τους, μόνο που αυτοί το έκαναν κυριολεκτικά…
